چرا قانون هوای پاک، آلودگی را کاهش نمیدهد؟
به گزارش تیکاگو به نقل ازسلامت نیوز
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا،آلودگی هوا یکی از بزرگترین بحرانهای زیستمحیطی و بهداشتی ایران است که به ویژه در کلانشهرهایی مانند تهران، اصفهان و اهواز، مشکلات بسیاری را برای مردم به وجود آورده است. با وجود تصویب قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶ که بهطور صریح وظایف دستگاههای مختلف دولتی را برای مقابله با آلودگی هوا مشخص کرده است، این سوال همواره مطرح است که چرا با وجود داشتن قانون، همچنان شاهد آلودگی شدید هوا در کشور هستیم؟
بحران آلودگی هوا در ایران؛ آسمان خاکستری، زندگی دشوار
آلودگی هوا در ایران تبدیل به یک واقعیت تلخ و غیرقابل انکار شده است. هر روز، میلیونها نفر از مردم در کلانشهرها با هوای آلوده مواجه هستند که به گفته کارشناسان، این وضعیت نه تنها تأثیرات منفی بر سلامت جسمی مردم دارد، بلکه بر روحیه اجتماعی و کیفیت زندگی نیز تأثیرگذار است. بوی دود و ذرات معلق که در هوای شهرها پراکنده میشود، به یک کابوس روزانه برای مردم تبدیل شده است.
امروزه، هر روزی که وضعیت آلودگی هوا بحرانی میشود، شاهد افزایش موارد بیماریهای تنفسی و قلبی در اورژانسهای کشور هستیم. بر اساس آمار وزارت بهداشت، از ابتدای سال ۱۴۰۴ تاکنون، هزاران نفر به دلیل مشکلات تنفسی و قلبی ناشی از آلودگی هوا به اورژانسها مراجعه کردهاند. این وضعیت بحرانی، نه تنها سلامت مردم را تهدید میکند، بلکه هزینههای اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی نیز به کشور وارد میآورد.
تجربه جهانی و چرخه معیوب در ایران
برای درک بهتر این وضعیت، میتوان به تجربه کشورهایی مانند لندن در دهه ۱۹۵۰ نگاه کرد. این شهر در آن زمان شاهد یکی از بدترین بحرانهای آلودگی هوا بود که منجر به مرگ هزاران نفر شد. اما این فاجعه، نقطه عطفی بود که سبب شد تا مسئولان تصمیمات جدیتری در جهت کاهش آلودگی هوا اتخاذ کنند. آنها به سرعت سوختهای سنگین را کنار گذاشتند، سیستم حملونقل عمومی را توسعه دادند و صنایع را ملزم به نصب سیستمهای کنترل آلایندگی کردند. نتیجه این اقدامات، بهبود چشمگیر کیفیت هوای لندن و سایر شهرهای اروپا بود.
اما در ایران، مسیر کاملاً متفاوتی طی میشود. به جای کاهش استفاده از سوختهای سنگین، بسیاری از نیروگاهها و صنایع همچنان از مازوت با درصد گوگرد بالا استفاده میکنند. حملونقل عمومی ناکارآمد است و بخش عمدهای از آلودگی هوا ناشی از خودروهای فرسوده و غیر استاندارد است که به طور مداوم در حال تردد هستند.
چالشها و مشکلات در اجرای قانون هوای پاک
یوسف رشیدی، کارشناس آلودگی هوا، معتقد است که اجرای قوانین در ایران، برخلاف کشورهای دیگر، با چالشهای زیادی روبهرو است. او تأکید میکند که در حالی که در کشورهای توسعهیافته قوانین مربوط به کاهش آلودگی پس از آزمون و ارزیابی چالشها تدوین میشوند، در ایران به دلیل عدم ارزیابی دقیق و ضعف در اجرایی کردن قوانین، مشکلاتی مانند کمبود بودجه و عدم هماهنگی بین دستگاهها همچنان ادامه دارد.
رشیدی میگوید که توسعه حملونقل عمومی یکی از راهکارهای اصلی برای کاهش آلودگی است، اما در ایران این بخش به شدت ناکارآمد است. طبق آمارهای رسمی، تنها ۲۰ درصد از سفرهای درونشهری در ایران با حملونقل عمومی انجام میشود، در حالی که در کشورهای پیشرفته این رقم به بیش از ۶۰ درصد میرسد.
ناکارآمدی صنایع و سوختهای سنگین
یکی دیگر از مشکلات اصلی، استفاده گسترده از سوختهای سنگین مانند مازوت در نیروگاههاست. این سوختها به شدت آلاینده هستند و در فصل سرد سال، بهویژه در تهران و سایر کلانشهرها، تأثیر زیادی در تشدید آلودگی هوا دارند. بسیاری از نیروگاهها و صنایع نیز فاقد سیستمهای کنترل آلایندگی هستند که میتوانند میزان آلایندگی را به طور چشمگیری کاهش دهند.
عزم جدی برای اجرای قانون؛ چالش اصلی
در نهایت، یکی از بزرگترین چالشهای ایران در مقابله با آلودگی هوا، نبود عزم جدی از سوی مسئولان برای اجرای کامل قانون هوای پاک است. این قانون به وضوح دستگاهها را ملزم به انجام اقدامات مختلفی برای کاهش آلایندگی کرده، اما بسیاری از این اقدامات در عمل اجرا نمیشود یا به صورت ناقص پیگیری میشود.
به گفته رشیدی، سازمان حفاظت محیط زیست، به عنوان متولی اصلی کاهش آلودگی هوا، باید از یک نهاد صرفا نظارتی به یک نهاد فنی و اجرایی تبدیل شود. این سازمان باید مسئولیت بیشتری در همکاری با وزارتخانهها و مدیریت منابع آلاینده بر عهده گیرد تا بتواند در کوتاهمدت و بلندمدت، به کاهش روزهای آلوده کمک کند.
در پایان، به نظر میرسد که بسیاری از اقدامات فعلی در حوزه کاهش آلودگی هوا، بیشتر به رفع تکلیف شبیه است تا دستیابی به نتیجه. مسئولان باید از یک رویکرد نتیجهمحور پیروی کنند و هدف اصلی را کاهش روزهای آلوده قرار دهند. برای این کار، باید همه بخشها از جمله حملونقل عمومی، صنایع آلاینده و سوختهای آلاینده به صورت هماهنگ و با عزم جدی در مسیر کاهش آلودگی هوا گام بردارند. تنها در این صورت است که میتوانیم امیدوار باشیم که در سالهای آینده، شاهد هوای پاک و زندگی سالمتر برای مردم ایران باشیم.
