چالش فرسودگی ناوگان حمل و نقل سنگین: ۷۰ هزار کامیون فرسوده در جادههای ایران
به گزارش تیکاگو به نقل از سلام نو
به گزارش سلام نو، آمارهای اخیر فرسودگی ناوگان حمل و نقل سنگین نشان میدهد که تعداد قابل توجهی از کامیونهای فعال در جادههای کشور، عمری بسیار بالا دارند که این موضوع تبعات اقتصادی، زیستمحیطی و ایمنی فراوانی را به دنبال دارد.
بر اساس اظهارات معاون وزیر صمت، در حال حاضر حدود ۷۰ هزار دستگاه کامیون در کشور وجود دارد که عمر آنها از ۴۰ سال گذشته است. این آمار به خودی خود نگرانکننده است، اما وضعیت از این هم وخیمتر میشود؛ زیرا در میان این ناوگان فرسوده، تقریباً ۱۵ هزار دستگاه کامیون نیز به چشم میخورد که عمر آنها به بیش از ۵۰ سال میرسد.
تصور کنید کامیونی با نیم قرن سابقه فعالیت، همچنان در جادهها مشغول به کار است. این وضعیت نه تنها بهرهوری حمل و نقل را به شدت کاهش میدهد، بلکه خطرات جانی و مالی بسیاری را برای رانندگان، مسافران و سایر کاربران جادهای ایجاد میکند. فرسودگی قطعات، سیستمهای ترمز و موتور، همگی میتوانند به حوادث ناگوار منجر شوند.
کندی روند نوسازی این ناوگان فرسوده، دلایل متعددی دارد که میتوان به آنها اشاره کرد. یکی از مهمترین این دلایل، مشکلات اقتصادی و ناتوانی مالکان کامیونها در تأمین هزینههای بالای خرید کامیونهای جدید است. قیمت بالای ارز و افزایش قیمت خودروهای سنگین، توان خرید را به شدت کاهش داده است.
محدودیتهای وارداتی و تعرفههای بالای گمرکی نیز مزید بر علت شدهاند. این عوامل باعث میشوند که دسترسی به کامیونهای جدید با کیفیت و استاندارد جهانی، دشوار و پرهزینه باشد. در نتیجه، مالکان ترجیح میدهند با همان کامیونهای قدیمی و فرسوده خود به فعالیت ادامه دهند.
عدم وجود تسهیلات و حمایتهای کافی از سوی دولت نیز از دیگر عوامل مؤثر در کندی نوسازی است. طرحهای تشویقی و وامهای کمبهره برای خرید کامیونهای جدید یا جایگزینی کامیونهای فرسوده، میتوانند نقش مهمی در تسریع این فرآیند ایفا کنند که در حال حاضر به نظر میرسد این حمایتها کافی نیستند.
از سوی دیگر، زیرساختهای لازم برای بازیافت یا اسقاط کامیونهای فرسوده نیز به اندازه کافی توسعه نیافته است. این موضوع باعث میشود که حتی در صورت تمایل مالکان به کنار گذاشتن خودروهای قدیمی، فرآیند اسقاط و جایگزینی با چالشهایی مواجه شود.
تبعات زیستمحیطی این حجم از کامیونهای فرسوده نیز قابل تأمل است. موتورهای قدیمی و فرسوده، آلایندگی بسیار بیشتری نسبت به خودروهای جدید دارند. این آلایندهها شامل ذرات معلق، اکسیدهای نیتروژن و دیاکسید گوگرد هستند که همگی به شدت برای سلامت انسان و محیط زیست مضرند و در تشدید آلودگی هوا، به ویژه در کلانشهرها، نقش بسزایی دارند.
علاوه بر این، مصرف سوخت کامیونهای فرسوده به مراتب بالاتر از مدلهای جدید است. این موضوع نه تنها هزینههای عملیاتی را برای مالکان افزایش میدهد، بلکه منجر به اتلاف منابع ملی و افزایش یارانههای پنهان انرژی میشود که بار سنگینی بر دوش اقتصاد کشور میگذارد.
از منظر ایمنی، کامیونهای بالای ۴۰ و ۵۰ سال عمر، فاقد بسیاری از سیستمهای ایمنی مدرن هستند. سیستمهای ترمز پیشرفته (ABS، EBD)، کیسههای هوا، و سیستمهای کمک راننده که در خودروهای جدید استاندارد شدهاند، در این کامیونهای قدیمی وجود ندارند. این فقدان، ریسک بروز حوادث و شدت جراحات ناشی از آنها را به طرز چشمگیری افزایش میدهد.
برای حل این بحران، نیاز به یک برنامه جامع و چندوجهی است. دولت باید با ارائه تسهیلات مالی مناسب، کاهش تعرفههای وارداتی برای کامیونهای جدید و توسعه زیرساختهای اسقاط، به تسریع روند نوسازی کمک کند. همچنین، باید از تولیدکنندگان داخلی نیز حمایت شود تا بتوانند کامیونهای با کیفیت و استاندارد را با قیمت مناسب تولید و عرضه کنند.
آموزش و فرهنگسازی در میان رانندگان و مالکان کامیونها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهیبخشی درباره مزایای نوسازی، کاهش هزینههای عملیاتی و افزایش ایمنی، میتواند انگیزه لازم را برای همکاری در این طرحها ایجاد کند.
در نهایت، نوسازی ناوگان حمل و نقل سنگین نه تنها یک ضرورت اقتصادی و زیستمحیطی است، بلکه یک سرمایهگذاری برای آینده کشور و سلامت شهروندان محسوب میشود. این اقدام میتواند به افزایش بهرهوری، کاهش آلودگی هوا و ارتقاء ایمنی جادهها منجر شود و در بلندمدت، منافع بسیاری را برای کشور به ارمغان آورد.
منبع: ایرنا/
