به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، به‌تازگی فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژه‌ی «فرسته» را جای‌گزین واژه‌ی «پست» کرده است. این نها هرازچندگاهی واژه‌گزینی‌هایی را انجام می‌دهد که در اغلب موارد با اقبال مواجه نمی‌شود، با این حال برخی از این واژه‌ها به‌مرور بر زبان مردم جاری می‌شوند و به اصطلاح جا می‌افتادند. برخی از واژه‌ها نیز هرگز جایی در محاوره نمی‌یابند. سابقه‌ی این اقبال یا عم اقبال از واژه‌های ساخته‌ی فرهنگستان به امروز نیز برنمی‌گردد، از همان ابتدای کار فرهنسگتان در دوران پهلوی اول هر واژه‌ی تازه‌ای با موجی از نقد مواجه می‌شد، مثلا در آن هنگام که به جای «فاکولته» گذاشته بودند «دانشکده»، مردم به واژه‌ی تازه می‌خندیدند، که دانشکده دیگر چه صیغه‌ایست. در حالی که این واژه به‌مرور چنان در میان مردم جا باز کرد که دیگر اگر به کسی بگویی «فاکولته» هاج و واج تماشایت می‌کند. همین‌طور است واژگان دیگر و تا به امروز و همین سالهای اخیر که مثلا واژه‌ی «دشتان» از فارسی باستان برای «دوران قاعدگی» به کار برده شد و باز حرف و حدیث‌های گوناگونی را در پی آورد.
به هر روی فرهنگستان از بدو تاسیس فراز و فرود بسیار داشته است، چه در واژه‌گزینی، چه در محل قرارگیری و… و حتی گاه کارش برای مقطعی متوقف شده است. در هفته‌ی آخر دی‌ماه ۱۳۴۰ فرهنسگتان پس از یکی از همین وقفه‌ها بنا شد دوباره شروع به فعالیت کند. در آن مقطع به پیشنهاد وزیر وقت فرهنگ و تصویب هیات وزیران اعضای آن انتخاب شدند و قرار شد به‌زودی فعالیتش از سر گرفته شود. به همین مناسبت روزنامه‌ی کیهان مورخ پنجشنبه ۲۸ دی ۱۳۴۰ گزارشی از تاریخ تاسیس فرهنگستان در ایران و فراز و فرودهایش تا به آن روز منتشر کرد که مشروح آن را در پی می‌خوانید:
در ممالک پیشرفته موسساتی به نام «آکادمی» وجود دارد که در این موسسات دانشمندان هر فن می‌نشینند و بحث و گفت‌وگو می‌کنند و راه جویندگان را روشن می‌سازند. قدیم‌ترین و معروف‌ترین آکادمی‌های جهان فرهنگستان فرانسه و فرهنگستان علوم شوروی است. در کشور ما فکر تاسیس فرهنگستان بعد از انقلاب مشروطیت به وجود آمد.
ابتدا مجامعی به عنوان انجمن‌های ادبی تشکیل گردید، و عده‌ای که بیش‌تر از طبقه‌ی شعرا و ادبا بودند گاه‌گاه دور هم جمع می‌شدند و اغلب اشعار خود را می‌خواندند و گاهی نیز بحث‌های ادبی به میان می‌آمد.
از اوایل سلطنت اعلیحضرت فقید که احساسات وطن‌پرستی و دل‌بستگی به کلیه‌ی مظاهر ملی ایران اوج گرفته بود در زمینه‌ی زبان فارسی نیز اندیشه‌ها و سلیقه‌های خاصی در کار آمد. از آن جمله عده‌ای اصرار می‌کردند که باید زبان فارسی را از وجود لغات خارجی پاک کرد. عده‌ای «فارسی سره» یعنی خالی از لغات عربی می‌نوشتند. عده‌ای نیز لغات فارسی تازه‌ای به جای اصطلاحات عربی وضع می‌کردند و در نوشته‌های خود به کار می‌بردند.
جلوگیری از هرج و مرج
در سال ۱۳۱۳که مرحوم فروغی نخست‌وزیر بود آقای علی‌اصغر حکمت وزیر فرهنگ وقت را مامور کرد که طرحی برای جلوگیری از هرج و مرج در زبان فارسی بریزد و موسسه‌ای برای این منظور تاسیس نماید. وزارت فرهنگ با مطالعات زیاد جلساتی با شرکت عده‌ای از دانشمندان در محل سابق دانشکده‌ی حقوق (خانه‌ی مرحوم اتابک واقع در خیابان لاله‌زار) ترتیب داد و اساسنامه‌ی فرهنگستان را تهیه کرد که در جلسه‌ی ۲۹ اردیبهشت ۱۳۱۴ به تصویب هیات دولت رسید.
نخستین جلسه‌ی فرهنگستان
وزارت فرهنگ به موجب تصویب‌نامه‌ای صورتی از اسامی ۲۴ تن از دانشمندان را تهیه کرد و نخستین جلسه‌ی فرهنگستان ایران روز دوشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۱۴ در عمارت سابق دانشکده‌ی حقوق به ریاست مرحوم محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) نخست‌وزیر وقت تشکیل یافت.
از تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۱۴ جلسات در عمارت معروف فرهنگستان پشت مسجد سپسالار ادامه یافت. آقای دکتر غلامعلی رعدی که امروز سفیرکبیر ایران در یونسکو هستند و در آن هنگام ریاست اداره‌ی کل نگارش وزارت فرهنگ را داشت به ریاست دبیرخانه‌ی فرهنگستان برگزیده شد.
بعد از فروغی مرحوم حسن وثوق (وثوق‌الدوله) و بعد مرحوم حسین سمیعی (ادیب‌السلطنه) به ریاست فرهنگستان انتخاب شدند. و نیز اعضای دیگری به‌تدریج عضویت فرهنگستان را یافتند. آقایان دکتر رضازاده شفق، علی‌اصغر حکمت، دکتر عیسی صدیق، بدیع‌الزمان فروزانفر، جلال همایی، عبدالعظیم قریب، سعید نفیسی، ابراهیم پورداود، دکتر غلامعلی رعدی آذرخشی، دکتر احمد متین‌دفتری، دکتر علی‌اکبر سیاسی، دکتر محمود حسابی، محمد حجازی، حسین گل‌گلاب، سرلشکر غلامحسین مقتدر، سید محمدکاظم عصار از اعضای قدیم پیوسته فرهنگستان‌اند که امروز نیز عضویت آن موسسه را دارند.
عده‌ای از اعضای قدیم فرهنگستان نیز به رحمت ایزدی پیوسته‌اند که جا دارد برای تجدید خاطره‌ی آنان اسامی آن بزرگان را در این‌جا بیاوریم:
محمدعلی فروغی ذکاءالملک، علامه محمد قزوین، ملک‌الشعرا بهار، علی‌اکبر دهخدا، عباس اقبال آشتیانی، احمد بهمنیار، غلامرضا رشید یاسمی، غلامحسین رهنما، حاج سید نصرالله تقوی، ادیب‌السلطنه حسین سمیعی، احمد اشتری، سید محمد تدین، ابوالحسن فروغی، دکتر قاسم غنی، دکتر امیراعلم، دکتر ولی‌الله نصر، دکتر علی پرتواعظم، حسن اسفندیاری (محتشم‌السلطنه)، مصطفی عدل (منظورالسلطنه)، حسنعلی مستشار، محمد فاطمی.
فرهنگستان ایران شش سال تا سوم شهریور ۱۳۲۰ فعالیت می‌کرد. در این مدت طرح‌های تازه‌ای در زمینه‌ی زبان و ادبیات فارسی ریخته شد و تعدادی اصلاحات علمی و فنی به وسیله فرهنگستان انتخاب و رواج داده شد که مجموعه‌ای از آن به نام «واژه‌های نو» است. امروز فارسی‌زبانان کلماتی مثل دانشگاه، دانشکده، دبیرستان، دبستان، شهربانی، شهرداری، دادگستری، دارایی و کلمات دیگر را در حرف زدن به کار می‌برند و فراموش کرده‌اند که سابقا به جای این کلمات اصطلاحات فرنگی و عربی مثل مدرسه متوسطه مدرسه ابتدایی و نظمیه و بلدیه و عدلیه و مالیه می‌گفتند.
سوم شهریور
در سوم شهریور ۱۳۲۰ با اشغال ایران به دست متفقین کار فرهنگستان سست شد. حمله به فرهنگستان مد شد. مضمون‌های خاصی درباره‌ی لغت‌سازی فرهنگستان بر سر زبان‌ها افتاد، روزنامه‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۳ پر از شوخی‌های مربوط به فرهنگستان است. عده‌ای از دانشمندان نظیر علامه محمد قزوینی نیز مخالف فرهنگستان بودند و وجود آن را به دلایلی مضر می‌دانستند. این مخالفت‌ها باعث شد که بازار فرهنگستان از رونق افتاد و فعالیت فرهنگستان منحصر به برگزاری مراسم یادبود مرگ دانشمندان گردید.
تجدید حیات فرهنگستان
بعد از پایان دوره‌ی اشغال ایران و رفع غائله‌ی پیشه‌وری آذربایجان احساس شد که مملکت محتاج فرهنگستان است و وجود این موسسه برای تقویت زبان و فرهنگ ایران ضرورت دارد.
اعلیحضرت همایونی در تاریخ ۲۲ بهمن‌ماه ۱۳۲۵ اعضای فرهنگستان را به کاخ مرمر احضار فرمودند. در آن جلسه شاهنشاه در جواب نطق‌های ادیب‌السلطنه سمیعی و ملک‌الشعرای بهار فرمودند: «هرچه از من بربیاید در تامین و اجرای مقاصد فرهنگستان و مساعدت با خدمات مهمی که به کشور می‌کنند خودداری نخواهم کرد.»
بعد از آن شرفیابی جلسات فرهنگستان تا سال ۱۳۲۷ ادامه یافت ولی حوادث سیاسی بعدی موجب گردید که تعطیل چندین سالهای برای این موسسه پیش آمد.
در ماه‌های اخیر فکر تشکیل مجدد فرهنگستان قوت گرفت و مطالعاتی در این زمینه آغاز شد و بالاخره با تصویب‌نامه‌ی اخیر کسری اعضای پیوسته تکمیل گردید و فرهنگستان آماده‌ی افتتاح شد.
کهنه و نو
در ترکیب اعضای فرهنسگتان ملاحظه می‌شود که از یک طرف اعضای قدیم عهده‌دار این وظیفه شده‌اند و از طرف دیگر فضلای جوان و تازه‌نفسی نیز به عضویت پیوسته انتخاب گردیده‌اند و طبیعی است بحث‌های این دو دسته و اصطکاک افکار نو و کهنه فعالیت‌های جالبی به دنبال خواهد داشت و همه منتظرند فعالیت رسمی این موسسه آغاز شود تا ببینند این عده چه فکرهای تازه و مفیدی برای زبان و فرهنگ کشور خود دارند. و فرهنگستان امروز با فرهنگستان دیروز چه فرق‌هایی خواهد داشت.
دعوای محل فرهنگستان
عمارت فرهنگستان که به خرج وزارت فرهنگ در زمینی از موقوفات مدرسه‌ی سپهسالار ساخته شده موضوع دعوای جالبی است. مدرسه‌ی سپهسالار می‌گوید زمین مال من است و وزارت فرهنگ باید اجاره‌ی ۲۶ ساله را بدهد و تعهد کند که بعد از این نیز مال‌الاجاره‌ی مناسبی بپردازد. در مقابل فرهنگستان و وزارت فرهنگ مدعی هستند که بهای زمین در مقابل اعتبار هنگفتی که صرف ساختمان فرهنگستان گردیده ناچیز است وانگهی در ۱۵ سال اخیر استفاده‌ای از این عمارت نشده است. با این همه قرار است جلسات فرهنگستان در عمارت مخصوص خودش افتتاح و دایر گردد.
۲۵۹
