میراث بافت تاریخی تهران در خطر: نگرانیها از بلندمرتبهسازی و تخریب بناهای ارزشمند
به گزارش تیکاگو به نقل از سلام نو
به گزارش سلام نو، اما در سالهای اخیر، چالشهای متعددی، این میراث گرانبها را تهدید کرده است. از جمله این چالشها میتوان به بلندمرتبهسازیهای بیرویه در بافتهای تاریخی، تخریب بناهای ارزشمند و عدم توجه کافی به حریم آثار ملی اشاره کرد.
مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در اظهاراتی نگرانکننده، به وضعیت بحرانی برخی از این مناطق اشاره کرده است. وی با تأکید بر اینکه حریم کاخ گلستان، یکی از مهمترین آثار تاریخی ایران، سالها پیش به طور رسمی ابلاغ شده است، نگرانی خود را از وضعیت کنونی اودلاجان، یکی از قدیمیترین محلههای تهران، ابراز داشت. این محله که روزگاری مرکز تجاری و فرهنگی پایتخت به شمار میرفت، اکنون با تهدید بلندمرتبهسازی و تخریب بافت تاریخی خود روبرو است.
اودلاجان، با کوچههای باریک، خانههای قدیمی و بازارهای سنتی خود، روایتگر بخش مهمی از تاریخ تهران است. این محله، که در دوران قاجار رونق فراوانی داشت، محل سکونت بسیاری از خانوادههای اصیل تهرانی و اقلیتهای دینی بود. بازارچه تاریخی آن، با معماری خاص و حجرههای قدیمی، همچنان یادآور گذشته پرشکوه این منطقه است. اما متأسفانه، در سالهای اخیر، شاهد تغییرات ناخوشایندی در این بافت تاریخی هستیم.
بلندمرتبهسازیهای بیرویه، نه تنها چشمانداز تاریخی اودلاجان را مخدوش کرده، بلکه به تخریب بناهای ارزشمند و از دست رفتن هویت این محله نیز منجر شده است. بسیاری از خانههای قدیمی، که هر کدام داستانی از تاریخ تهران را در دل خود دارند، جای خود را به ساختمانهای مدرن و بیهویت دادهاند. این روند، نه تنها به ضرر میراث فرهنگی است، بلکه بر کیفیت زندگی ساکنان محلی و پتانسیل گردشگری این منطقه نیز تأثیر منفی میگذارد.
مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، در ادامه صحبتهای خود، به اهمیت حفظ حریم آثار تاریخی اشاره کرد. وی تأکید کرد که حریم هر اثر تاریخی، به منظور حفاظت از اصالت و یکپارچگی آن تعیین میشود و هرگونه ساختوساز در این حریم، نیازمند رعایت ضوابط و مقررات خاصی است. عدم توجه به این حریمها، میتواند به آسیبهای جبرانناپذیری منجر شود.
کاخ گلستان، به عنوان یکی از مهمترین آثار ثبت جهانی ایران، از جمله بناهایی است که دارای حریم مشخصی است. با این حال، حتی در اطراف این مجموعه نیز، نگرانیهایی در مورد بلندمرتبهسازی و تأثیر آن بر منظر تاریخی کاخ وجود دارد. این نگرانیها نشان میدهد که مسئله حفظ حریم آثار تاریخی، نه تنها در محلات قدیمی مانند اودلاجان، بلکه در اطراف بناهای شاخص و ثبت جهانی نیز جدی است.
تخریب بناهای تاریخی، یکی دیگر از معضلات بزرگی است که میراث فرهنگی کشور را تهدید میکند. بسیاری از این بناها، به دلیل عدم نگهداری صحیح، فرسودگی و یا سودجویی برخی افراد، تخریب میشوند. این تخریبها، نه تنها به معنای از دست دادن یک بنای قدیمی است، بلکه به معنای پاک شدن بخشی از حافظه تاریخی یک شهر و یک ملت است.
کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند که برای مقابله با این چالشها، نیاز به یک رویکرد جامع و هماهنگ بین نهادهای مختلف دولتی، شهرداریها، سازمانهای مردمنهاد و حتی خود مردم است. آموزش و آگاهیبخشی عمومی در مورد اهمیت میراث فرهنگی، تشویق به مرمت و نگهداری بناهای قدیمی، و اعمال قوانین سختگیرانه در مورد بلندمرتبهسازیهای بیرویه، از جمله اقداماتی است که میتواند در این راستا مؤثر باشد.
همچنین، تدوین طرحهای توسعه شهری با رویکرد حفظ بافتهای تاریخی و فرهنگی، و اختصاص بودجه کافی برای مرمت و نگهداری بناهای ارزشمند، از دیگر راهکارهای اساسی است. باید به این نکته توجه داشت که میراث فرهنگی، نه تنها یک منبع هویتی، بلکه یک پتانسیل بزرگ برای توسعه گردشگری و اقتصاد محلی نیز محسوب میشود. سرمایهگذاری در حفظ و احیای این میراث، در واقع سرمایهگذاری در آینده کشور است.
در نهایت، وضعیت نگرانکننده اودلاجان و سایر بافتهای تاریخی، زنگ خطری جدی برای مسئولان و جامعه است. اگر امروز برای حفظ این گنجینههای ارزشمند اقدام نکنیم، فردا ممکن است چیزی برای افتخار به آن باقی نماند. حفظ میراث فرهنگی، مسئولیت مشترک همه ماست.
منبع: ایسنا/
