لالهزار در آتش فراموشی؛ شعلهای که از سینما ایران شروع شد
به گزارش تیکاگو به نقل از کجارو
بوی دود و خاکستر هنوز در هوای سرد آذرماه لالهزار جا مانده است. جایی که روزی قلب تپنده فرهنگ و هنر تهران بود، حالا زخمی عمیق برداشته است. در ۲۳ آذر، شعلهها نه فقط سقف و دیوارهای «سینما ایران» را بلعیدند، که بخشی از خاطرات مشترک یک شهر را به کام خود کشیدند. این آتش، بیش از یک حادثه، روایت تلخ فراموشی و زنگ خطری جدی برای باقیمانده میراث فرهنگی لالهزار است.
جایی که سینما جان گرفت
برای درک عمق این فاجعه، باید به عقب برگشت؛ به روزهایی که لالهزار، شانزهلیزه تهران بود و سینما، پدیدهای نو و جادویی. به گفته «داوود قهردار» عکاس و پژوهشگر سینما، اولین سالنهای نمایش فیلم در ایران، فضاهایی موقتی و کوچک بودند. او به «کجارو» میگوید:
تاریخی سینما در ایران از اواخر دوره قاجار پا گرفت اما سینماها در آن دوره به شکل امروزی که از سالنهای سینما سراغ داریم، نبود. در آن سالها خبری از سالنهای بزرگ، اتاقهای بلیتفروشی یا بوفه خبری نبود. از اواخر دوره قاجار تا اوایل دوره پهلوی اول بیشتر فیلمها در فضاهای موقت، سالنهای بسیار کوچک یا حتی زیر چادرها نمایش داده میشدند.
روایت اولین سینمای مدرن ایران
سینما ایران سالها میزبان خندهها، اشکها و رویاهای تهرانیها بود. اما با گذر زمان، ستاره بختش افول کرد. پس از دستبهدست شدن میان مالکان مختلف، سرانجام در اوایل دهه هفتاد به دلیل فرسودگی و با دستور وزارت ارشاد، برای همیشه از چرخه اکران خارج شد.
او درباره تغییر شکل سالنهای سینما و ساخت سینما ایران توضیح میدهد:
اما با مرور که سینما در میان مردم فراگیر شد از اوایل پهلوی اول بهتدریج ساخت سالنهای ثابت و مدرن آغاز شد. یکی از نخستین و مدرنترین سینماهایی که ساخته شد «سینما ایران» بود که توسط آقای «یاکوبسن» در محل فعلی سینما البرز ساخته شد. وقتی در خیابان لالهزار قدم میزنیم و به سمت بالا حرکت کنیم، کنار سینما لاله کوچهای به نام سینما البرز وجود دارد و آنجا محل سابق سینما ایران بود. زمانی که یاکوبسن از بادکوبه به تبریز و از تبریز به تهران آمد و در سال ۱۳۰۶ آنجا را به نام سینما ایران ساخت و افتتاح کرد.
قهردار در خصوص گسترش سالنهای سینما در خیابان لالهزار، ادامه میدهد:
با افزایش استقبال عمومی از سینما، یاکوبسن به فکر احداث سالنی مدرنتر و مجهزتر افتاد تا تماشاگران بیشتری را به سمت سینما بکشاند. یاکوبسن با خرید چند قطعه زمین در مقابل سینمای قبلی از جمله زمینهایی متعلق به ارباب کیخسرو شاهرخ خریداری میکند و بنای جدید سینما را میسازد. این سینما سرانجام در سوم اسفند ۱۳۱۹ افتتاح شد و نام آن «سینما ایران» میشود.
