مردم باستانی تمدن دره سند، یکی از پیشرفته‌ترین جوامع دوران عصر برنز (بیش از ۵,۰۰۰ سال پیش) بودند. مردم باستانی تمدن ایندوس یا دره سند (که امروزه شامل مناطق پاکستان و شمال هند می‌شود) یک سیستم نوشتاری باستانی از خود به جای گذاشته‌اند که همچنان متخصصان را سردرگم می‌کند. حدود ۴,۰۰۰ صفحه باستانی که از موادی مانند سنگ و مس ساخته شده، با این خط مرموز حکاکی شده‌اند.
این نوشته‌ها شامل نمادهای عجیبی شبیه به حروف و تصاویری هستند که شباهتی به هیچ زبان دیگری در دنیا ندارد. اکنون، دولت هند تصمیم دارد تا سرانجام این سیستم نوشتاری باستانی را رمزگشایی کند. دولت هند اعلام کرده است که جایزه قابل توجهی به مبلغ یک میلیون دلار به هر کسی که بتواند نوشتار مرموز دره سند را رمزگشایی کند، اهدا خواهد کرد.
وزیر ارشد ایالت تامیل نادو هند، ام.کی استالین، می‌گوید: «چنانچه هر فرد یا سازمانی، موفق به رمزگشایی این نوشتار شود، به گونه‌ای که مورد تایید کارشناسان باستان‌شناسی قرار گیرد، جایزه نقدی یک میلیون دلاری را دریافت خواهد کرد».
تمدن ایندوس، بزرگ‌ترین و در عین حال ناشناخته‌ترین فرهنگ شهری اولیه، از حدود ۲,۶۰۰ تا ۱,۹۰۰ قبل از میلاد است که در ابتدا شکوفا شده و سپس به طور ناگهانی از تاریخ محو گردیده است. درباره مردم این تمدن اطلاعات بسیار کمی وجود دارد، چرا که به طرز عجیبی هیچ مدرک باستان‌شناسی از جنگ‌ها و درگیری‌های آن‌ها به دست نیامده و آنان با استفاده از یکی از عجیب‌ترین سیستم‌های نوشتاری جهان ارتباط برقرار می‌کردند. مانند هم‌عصران خود، مردم دره سند که احتمالاً ۱۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دادند، در کنار رودخانه‌ها زندگی می‌کردند و و از زمین‌هایی که هر ساله آبیاری می‌شدند، بهره می‌بردند.
وزیر ارشد ایالت تامیل نادو هند، ام.کی استالین در ادامه صحبت‌های خود درباره تمدن دره سند گفت: «این معما طی ۱۰۰ سال گذشته با وجود تلاش‌های متعدد باستان‌شناسان و متخصصان، بی‌پاسخ مانده است».
رسانه میل‌آنلاین با دولت تامیل نادو و بنیاد تحقیقات بین‌المللی دره سند تماس گرفته است تا نحوه شرکت در این چالش را جویا شود. هنوز مشخص نیست که آیا فرآیند آنلاین برای کسانی که فکر می‌کنند می‌توانند این نوشتار را ترجمه کنند وجود دارد یا خیر.
حکاکی‌های دره سند که روی تخته‌های سنگی، برنزی، مسی و مواد دیگر ایجاد شده‌اند، ترکیبی از نمادها و موتیف‌های انسانی (نماد یا تصویر تکراری) یا حیوانی مانند گاوها و تک‌شاخ‌ها را نشان می‌دهند.
متأسفانه، هر تخته تعداد کمی نماد دارد که این موضوع، رمزگشایی معنای آن‌ها را برای پژوهشگران سخت می‌کند. طول متوسط حکاکی‌ها حدود پنج علامت است، در حالی که طولانی‌ترین آن‌ها که روی مس حک شده، تنها ۳۴ کاراکتر (علامت یا نشانه) دارد.حکاکی‌های دره سند که روی تخته‌های سنگی، برنزی، مسی و مواد دیگر ایجاد شده‌اند، ترکیبی از نمادها و موتیف‌های انسانی (نماد یا تصویر تکراری) یا حیوانی مانند گاوها و تک‌شاخ‌ها را نشان می‌دهند.
برخی از متخصصان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا این نشانه‌ها نمایانگر یک زبان هستند یا صرفاً تصاویری هستند که نمادهای دینی یا سیاسی را نشان می‌دهند. اگرچه ما هنوز معنی دقیق این نوشته‌ها را نمی‌دانیم، اما اطلاعاتی درباره تمدن دره سند، که به آن تمدن هاراپان (Harappan) نیز گفته می‌شود، داریم. این تمدن در منطقه‌ای که اکنون شامل پاکستان و شمال هند می‌شود، از حدود ۲۶۰۰ تا ۱۹۰۰ سال قبل از میلاد وجود داشته است؛ پنج قرن از این دوران مربوط به اوج شکوفایی تمدن دره سند می‌شود.
این تمدن بیش از یک میلیون مایل مربع (حدود ۲.۵ میلیون کیلومتر مربع) را در دشت‌های رودخانه سند از دریای عربی تا گنگ پوشش می‌داد و تا مناطقی که امروزه پاکستان، شمال‌غرب هند و افغانستان شرقی هستند، امتداد داشت. اما به طرز مرموزی رو به افول حرکت کرد و ناپدید شد و برای تقریبا ۴,۰۰۰ سال ناشناخته ماند تا اینکه خرابه‌های آن به طور تصادفی در دهه ۱۹۲۰ توسط باستان‌شناسان بریتانیایی و هندی کشف شد.
تاکنون بیش از ۱۰۰۰ سکونتگاه تمدن دره سند که شامل پاکستان و شمال غربی هند می‌شود، کشف شده است، از جمله دو مرکز اصلی آن‌ها – موهنجو دارو (Mohenjo-daro) و هاراپا در نزدیکی رودخانه سند. در میان این سکونتگاه‌ها، محققان اولین توالت‌های شناخته‌شده جهان را کشف کرده‌اند؛ همچنین وزنه‌های سنگی با کارکرد پیچیده، گردنبندهایی با سنگ‌دانه‌های سوراخ‌شده و مهرهای سنگی با حکاکی‌های دقیق را یافته‌اند، در کنار، حدود ۴۰۰۰ نوشته از این تمدن.
بنا به گفته اندرو رابینسون، کارشناس دره سند، در یک مطالعه مربوط به نشریه نیچر (Nature) که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد: «این فرهنگ شهری در دوران خود گسترده‌ترین و وسیع‌ترین تمدن بود».
اندرو رابینسون در ادامه صحبت‌های خود گفت: «این تمدن، جمعیتی حدود یک میلیون نفر داشت و تجارت پررونقی به منطقه خلیج فارس و شهرهایی مانند اور (Ur) در بین‌النهرین داشته که در آنجا اشیائی با نوشته‌های مربوط به دره سند کشف شده است». وی همچنین افزود: «با کمال شگفتی، این فرهنگ هیچ مدرک باستان‌شناسی از ارتش‌ها یا جنگ‌های خود بر جای نگذاشته است».
اکتشافات باستان‌شناسی نشان می‌دهند که در هزاره سوم قبل از میلاد، مسیرهای تجاری میان بین‌النهرین و دره سند فعال بوده و این امر باعث شکل‌گیری روابط میان این دو تمدن شده است. علاوه بر دشواری در رمزگشایی نوشتار، هنوز هیچ‌کس به طور قطعی نمی‌داند چرا چنین تمدن عظیمی در حدود ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد ناپدید شد. یکی از نظریه‌ها که در سال ۲۰۱۲ مطرح شد، معتقد بود که تغییرات اقلیمی باعث فروپاشی این تمدن شده است؛ به ویژه افزایش دما که منجر به کاهش بارش‌های موسمی شد.
موفقیت عظیم این تمدن به طور اساسی به بارش‌های موسمی برای تأمین آب و کشاورزی وابسته بود، بنابراین تغییرات اقلیمی می‌توانست عواقب فاجعه‌باری به همراه داشته باشد. نظریه دیگری که شواهد باستان‌شناسی از آن حمایت می‌کنند، این است که زمین‌لرزه‌ها عامل اصلی فروپاشی تمدن بودند. یک مطالعه در سال ۲۰۰۶ بیان کرد: «زمین‌لرزه‌ها بر نابودی برخی از مکان‌های هاراپا تأثیر گذاشتند، از جمله از طریق آسیب مستقیم ناشی از لرزش زمین، تغییر در تأمین آب، یا تغییر در سطح نسبی دریا».
تمدن دره سند، که به تمدن هاراپا نیز شناخته می‌شود، یک جامعه پیشرفته از دوران مس و برنز بود. این تمدن عمدتاً در مناطق شمال‌غربی آسیای جنوبی از حدود ۵۳۰۰ تا ۳۳۰۰ سال پیش شکل گرفت. شهرهای دره سند در دوران شکوفایی خود، بین ۲۶۰۰ تا ۱۹۰۰ قبل از میلاد، در ثروتمندترین وضعیت خود بودند. این تمدن، همراه با تمدن مصر باستان و بین‌النهرین، یکی از سه تمدن اولیه دنیای کهن محسوب می‌شود.
این امپراتوری از دریای عمان تا رود گنگ، در سرزمین‌هایی که امروزه پاکستان، هند و افغانستان هستند، واقع شده بود. گفته می‌شود که در اوج شکوفایی خود، این تمدن ممکن است صاحب جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر بوده باشد که حدود ۱۰ درصد از جمعیت کل جهان را تشکیل می‌داد. در برخی از آثار به‌جا مانده، متنی پیچیده و غیرمعمول بر روی نوشتارها نقش بسته که محققان در تلاشند تا آن‌ها را رمزگشایی کنند. علت ناپدید شدن این تمدن که در حدود ۳۰۰۰ سال پیش اتفاق افتاد، همچنان در حد یک معما باقی مانده است، اما کارشناسان احتمال می‌دهند که جنگ، قحطی یا حتی تغییرات اقلیمی می‌توانند دلیل اصلی آن بوده باشند.
