تور دیپلماتیک عراقچی در اورسیا؛ چرا وزیر خارجه راهی بلاروس و روسیه شده است؟
به گزارش تیکاگو به نقل از اقتصاد آنلاین
به گزارش اقتصادآنلاین، در حالی روابط ایران و غرب همچنان در مسیر تنش حرکت میکند، سیدعباس عراقچی، رئیس دستگاه دیپلماسی، راهی اوراسیا شده است. سفری که از مینسک آغاز شد و قرار است در مسکو، با مذاکرات حساس پیرامون آینده برجام و تحولات قفقاز به پایان برسد.
این تور دیپلماتیک که از امروز دوشنبه ۲۴ آذر آغاز شده، پیامی روشن دارد: تهران در مواجهه با فشارهای غرب، کارتهای بازی خود را در بلوک شرق فعالتر میکند.
تدوین نقشه راه یک ساله با بلاروس؟
نخستین ایستگاه عراقچی، بلاروس است؛ کشوری که به مانند ایران، سالهاست طعم تحریمهای غرب را چشیده و اکنون به یکی از متحدان نزدیک تهران در اروپای شرقی تبدیل شده است. دیدار عراقچی با الکساندر لوکاشنکو، رئیسجمهور بلاروس، فراتر از دیداری دیپلماتیک بود. دو کشور که پس از سفر مردادماه رئیسجمهور ایران به مینسک، شتاب جدیدی در روابط خود ایجاد کردهاند، اکنون به دنبال تدوین یک نقشه راه یکساله هستند.
افزایش ۱۴ درصدی تجارت دوجانبه در سال گذشته و برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی، نشان میدهد که تهران و مینسک مصمم هستند تا از اشتراکات خود برای دور زدن تحریمها بهره ببرند. حمایت صریح لوکاشنکو از ایران در برابر تهدیدات رژیم اسرائیل و آمریکا، آنهم در قلب اروپا، سرمایه سیاسی ارزشمندی برای تهران محسوب میشود. عراقچی در این سفر تأکید کرد که دو کشور عضو «گروه دوستان دفاع از منشور سازمان ملل» هستند؛ گروهی که هدفش مقابله با یکجانبهگرایی آمریکاست.
مسکو؛ ایستگاه سرنوشتساز
اما شاید بخش مهمتر این سفر، فاز دوم آن در مسکو باشد. عراقچی قرار است سهشنبه و چهارشنبه (۲۵ و ۲۶ آذر) دیدارهای مهمی با مقامات دوما و سرگئی لاوروف، همتای روس خود داشته باشد. اهمیت این سفر در زمانبندی آن نهفته است. در شرایطی که تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) تحرکات خود را تحت فشار قراردادن و اعمال تحریمهای بینالمللی افزایش دادهاند، هماهنگی با روسیه به عنوان عضو دائم شورای امنیت و دارای حق وتو، اهمیتی بیش از پیش پیدا کرده.
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه، به صراحت اعلام کرده که «موضوع هستهای» یکی از محورهای اصلی مذاکرات مسکو خواهد بود. ایران به دنبال آن است که مطمئن شود در صورت ارجاع پرونده به شورای امنیت، مسکو و البته پکن همچنان پشت تهران خواهند ایستاد.
روسیه و چین در دو نامه مشترک با ایران اعلام کردند که فعالسازی مکانیسم ماشه (اسنپبک) و بازگشت شش قطعنامه پیش از برجام را غیرمشروع میدانند.
علاوه بر این، معاهده جامع راهبردی ایران و روسیه که مهرماه ۱۴۰۴ اجرایی شده، سطح روابط را به «مشارکت جامع استراتژیک» ارتقا داده و این سفر فرصتی برای عملیاتیسازی مفاد آن است.
از قفقاز تا خاورمیانه
فراتر از بحث هستهای، دو پرونده «قفقاز» و «خاورمیانه» نیز روی میز مذاکره عراقچی و لاوروف قرار دارد.
با قرار گرفتن پرونده قفقاز روی میز مذاکرات لاوروف و عراقچی، تهران بار دیگر تأکید میکند که اجازه تغییرات ژئوپلیتیک در مرزهای شمالی خود را نخواهد داد. هماهنگی با روسیه در این زمینه، تلاشی برای مهار بازیگران فرامنطقهای و جلوگیری از شکلگیری دالانهای امنیتی-نظامی است که میتوانند منافع ملی ایران را تهدید کنند.
همچنین بحران غزه و لبنان و احتمال گسترش جنگ، موضوعاتی است که محور گفتوگوهای تهران و مسکو خواهد بود.
مثلث تهران-مسکو-پکن
در حالی که کانالهای دیپلماتیک با اروپا تقریباً مسدود شده و گفتوگوها صرفاً به تبادل پیامهای هشدآمیز محدود شده است، روابط با شرق وارد فاز جدیدی شده است. عضویت ایران در بریکس و شانگهای و امضای پیمانهای راهبردی بلندمدت با چین و روسیه، نشان میدهد که تهران استراتژی دیپلماسی خود را در همگرایی با شرق تعریف کرده است.
فرار از محاصره با کریدور شمال
فراتر از مسائل سیاسی، این سفر ابعاد اقتصادی نیز دارد. تمرکز بر همکاریهای لجستیکی و ترانزیتی با روسیه و بلاروس، تکهای مهم از پازل خنثیسازی تحریمها است. ایران با تقویت پیوندهای خود در کریدور شمال-جنوب و اتصال به بازارهای اوراسیا، عملاً در حال کاهش وابستگی به مسیرهای تجاری سنتی و تحت نفوذ غرب است. توافقات اقتصادی با مینسک و مسکو، به معنای باز شدن تنفسگاههای جدید برای اقتصاد ایران و دسترسی به بازارهایی است که کمتر تحت تأثیر نوسانات دلار و فشارهای خزانهداری آمریکا قرار دارند.
در مجموع، سفر عراقچی به دو کشور اوراسیایی پس از سفر به جمهوری باکو، نشان میدهد که ایران مصمم است تا نقش خود را به عنوان یک بازیگر اثرگذار در ترتیبات امنیتی منطقه حفظ و تقویت کند. اما باید دید که این هدف با توجه به مناسبات و تحولات منطقهای و جهانی تا چه اندازه محقق خواهد شد.
