سه شهروند ایرانی مقیم آمریکا از پرویز ثابتی یکی از مقامات ارشد پیشین ساواک، در دادگاه فدرال فلوریدا شکایت کردهاند. آنها مدعی هستند که در دوران بازداشت خود تحت شکنجه قرار گرفتهاند و آثار این تجربیات همچنان همراهشان است و خواستار ۲۲۵ میلیون دلار غرامت شدهاند.
این سه زندانی سیاسی پیشین، در روز ۲۲ بهمن در دادگاه فدرال اورلاندو فلوریدا شکایت خود را به ثبت رساندند.
آویزان شدن از سقف با مچهای بسته، بستن وزنه به اندام جنسی، شلاق، ضربوشتم و شکنجه با شوک الکتریکی و دستگاه «آپولو» از جمله موارد شکنجه است که شاکیان به آن اشاره کردهاند. طبق متن شکایت، «آپولو» صندلی برقیای بود که با ماسکی فلزی طراحی شده بود تا فریادهای قربانی را در گوش خودش پژواک دهد.
این شاکیان که در پرونده برای اشاره به آنها از نامهای مستعار استفاده شده است، خواستار دریافت ۲۲۵ میلیون دلار غرامت شدهاند. آنها میگویند که «هدفشان تنها دریافت غرامت نیست، بلکه جلوگیری از عادیسازی جنایات گذشته و افشای نقش افرادی مانند ثابتی در تاریخ معاصر ایران است».
شاکیان در این پرونده پرویز ثابتی و همکارانش را مسئول بازداشت و شکنجه گسترده هزاران مخالف سیاسی، از جمله وکلای دادگستری، نویسندگان، هنرمندان، استادان دانشگاه، اقلیتهای قومی، روشنفکران و دانشجویان و رقبای سیاسی حکومت شاه دانستهاند.
طبق شکایت مطرح شده، پرویز ثابتی بهطور مستقیم بر اجرای روشهای خشن شکنجه، بازداشتهای خودسرانه و گرفتن اعترافات اجباری نظارت داشت.
طبق قوانین آمریکا، پرویز ثابتی، پس از ابلاغ رسمی این شکایت، سه هفته فرصت خواهد داشت تا به این اتهامات پاسخ دهد.
شاکیان این پرونده چه کسانی هستند؟
سه شاکی این پرونده، افرادی در سنین ۶۸، ۷۲ و ۸۵ سالگی، اکنون در کالیفرنیا زندگی میکنند و در شکایتنامه خود توضیحاتی درباره «شکنجه و حبس طولانیمدت» در زمان ریاست پرویز ثابتی بر اداره سوم ساواک دادهاند.
«جان دو ۱» ۷۲ ساله مدعی شده که آقای ثابتی شخصاً در بازجوییهای او حضور داشته و «دستور ضربوشتمهایی» را صادر کرده که «منجر به از دست دادن شنوایی یک گوش و مشکلات گوارشی مزمن و روانی دائمی شده است: هنوز هم کابوس سلولهای شلوغ زندان را میبینم و از حضور در جمعهای بزرگ وحشت دارم».
«جان دو ۲» ۸۵ ساله تجربه مشابهی را بیان کرده و گفته که «از تلافیجویی ثابتی یا شبکه مرتبط با او، حتی در آمریکا، هراس دارد» و «جان دو ۳» ۶۸ ساله نیز تأکید کرده که «زندگی در ایالات متحده او را از تهدیدات عوامل مرتبط با ایران مصون نگه نداشته است».
این شاکیان مدعیاند که شکنجههای تحت نظارت پرویز ثابتی نه تنها آسیبهای جسمانی به آنها وارد کرده، بلکه زندگی خانوادگی و اجتماعیشان را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
پرویز ثابتی ۸۸ ساله که در این پرونده با عنوان «شکنجهگر ارشد شاه» معرفی شده، بعد از سقوط حکومت پهلوی به آمریکا رفت و در اورلاندو، فلوریدا، زندگی میکند؛ جایی که گفته میشود کسبوکاری موفق در زمینه املاک و مستغلات راهاندازی کرده است.
او پس از پناهنده شدن به آمریکا به ندرت در انظار عمومی ظاهر شده، اما در مصاحبهای در سال ۲۰۱۲ ادعا کرد که در زمان تصدیاش در ساواک، این سازمان «از روشهای استاندارد بازجویی» استفاده میکرد و هرگونه اتهام شکنجه را رد کرد.
طبق اسناد دادگاه، ثابتی و همسرش در سال ۱۹۷۸ از ایران گریختند و طی چهار دهه برای مخفی نگهداشتن محل اقامت خود اقدامات زیادی انجام دادند. این مقام پیشین ساواک در این مدت برای مخفی نگهداشتن هویت خود از نامهای مختلفی، از جمله «پیتر ثابتی» استفاده میکرد.
هر آنچه باید درباره مستند پرویز ثابتی رئیس اداره ساواک تهران بدانید
با این حال، انتشار عکسهایی از پرویز ثابتی به همراه همسر و دخترش در بهمن ۱۴۰۱ در تجمعی در میامی بار دیگر نام ثابتی را بر سر زبانها انداخت.
انتشار این تصاویر موجی از واکنشهایی اعتراضآمیز را در میان برخی از فعالان سیاسی و مخالفان حکومت پهلوی که در انقلاب ۱۳۵۷ نیز نقش داشتند، به راه انداخت و قوه قضاییه جمهوری اسلامی در نامهای به دادستانی کل کشور خواستار تعقیب قضایی وی شد.
پرویز ثابتی کیست؟
پرویز ثابتی متولد سال ۱۳۱۵ در شهر سنگسر (مهدی شهر کنونی) در استان سمنان است.
گرچه او را بهایی می دانند، اما پرویز ثابتی خود در کتاب خاطراتش به نام «دامگه حادثه» (گفتگویی با پرویز ثابتی) که در سال ۹۱ در آمریکا منتشر شد، گفته: «در خانواده من هم مسلمان و هم بهائی وجود داشتهاند. خانواده مادریام بهائی و عمهها و مادربزرگ پدریام مسلمان بودهاند. همسرم هم مسلمان زادهاست. من نه بهائی بوده نه مسلمان و نه پیرو دینی دیگر. از وقتی خود را شناخته و به بلوغ رسیدهام به هیچ دینی اعتقاد نداشته و غیردینی و غیرمذهبی بودهام.»
پرویز ثابتی فارغ التحصیل رشته حقوق از دانشگاه تهران است و پس از پایان دوران دانشگاه، در سال ۳۷ با معرفی ضرابی (مدیر کل نهم ساواک) به عنوان تحلیلگر سیاسی به استخدام ساواک درآمد.
از سال ۴۵ به اداره کل سوم ساواک که اساسیترین وظایف این سازمان را انجام میداد، راه یافت و از سال ۵۲ تا ۵۷ ریاست این اداره را برعهده داشت. او همچنین رئیس ساواک تهران بود.
پرویز ثابتی از مهرههای اصلی سازمان اطلاعات و امنیت حکومت محمدرضا پهلوی بود و با تهیه ی بولتنهای محرمانه و فوق سری علاوه بر نخستوزیر و رئیس کل ساواک، برای دفتر مخصوص محمدرضا پهلوی از اوضاع داخلی کشور تحلیل سیاسی مینوشت.
زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری (موزه عبرت فعلی) از زیرمجموعه های اداره کل سوم ساواک بود، به همین دلیل ثابتی در شکنجه و مرگ بسیاری از فعالان سیاسی پیش از انقلاب نقش داشته است.
پرویز ثابتی در کتاب «دامگه حادثه» به این موضوع اشاره میکند که در زمان حضورش در ساواک اصرار داشته با فعالان سیاسی و نویسندگان جدیتر و شدیدتر برخورد شود و درباره این موضوع به مقامهای بالاتر از خود و محمدرضا پهلوی شکایت میبرده است.
ثابتی در آبان ۵۷ با نام مستعار از طریق فرودگاه مهرآباد تهران از کشور خارج شد. او در آغاز به لندن و سپس به آمریکا رفت.
از زندگی پرویز ثابتی پس از فرار از ایران اطلاعات زیادی در دست نیست و او طی ۴ دهه زندگی اش در خارج کشور تنها یک کتاب خاطرات منتشر کرده و در سال ۹۰ نیز مصاحبه ای صوتی با رسانه «صدای آمریکا» داشته است.
با این حال، گفته می شود او ۲ دختر به نام های پریسا و پردیس ثابتی دارد و به همراه همسرش نسرین غفارپور در آمریکا زندگی می کند. همچنین بر اساس شنیده ها وی مدیر شرکت Paris Enterprises است که در سال ۱۹۸۳ در آمریکا ثبت شدهاست.