انتخاب پاپ یکی از جذاب‌ترین و اسرارآمیزترین فرآیندها جهان است. این روند که بیش هزار سال قدمت دارد، قدیمی‌ترین فرایند انتخاب یک نهاد است. این فرایند قرن‌ها با سنت‌های مختلف ترکیب شده است. اگر کنجکاوید که در پشت درهای بسته کلیسای سیستین(Sistine Chapel)، محل انتخاب و اقامتگاه آینده پاپ، چه می‌گذرد ادامه این مقاله را بخوانید.
در ادامه قدم به قدم روند انتخاب اسقف رم و رهبر کلیسای کاتولیک را بررسی می‌کنیم . در ادامه روند انتخاب پاپ از لحظه‌ای که پاپ فوت می‌کند (یا بازنشسته می‌شود) تا دود سفید معروفی که اعلام می‌کند «Habemus Papam!» («ما پاپ داریم!») را دنبال می‌کند.
گام اول: کرسی خالی؛ وقتی کلیسای کاتولیک پاپ ندارد
گام اول: کرسی خالی؛ وقتی کلیسای کاتولیک پاپ ندارد
فرآیند انتخاب پاپ زمانی آغاز می‌شود که جایگاه پاپ، که به «سریر مقدمس» (Holy see) مشهور است، خالی می‌شود. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که پاپ فوت می‌کند. البته در موارد نادری، مثل استعفای پاپ بندیکت شانزدهم در سال ۲۰۱۳، پاپ استعفا می‌دهد.
وقتی یکی از این اتفاق‌ها رخ دهد، کلیسا وارد دوره‌ای به نام sede vacante به معنی «سریر خالی» می‌شود. در این دوره، وظایف روزانه واتیکان به عهده‌ی کامرلنگو است؛ کاردینالی که مدیریت امور اداری را انتخاب پاپ جدید به عهده می‌گیرد. این کاردینال را می‌توان سرپرست موقت واتیکان دانست.
تا پیش از تایید رسمی مرگ پاپ، هیچ برنامه‌ریزی برای مراسم خاکسپاری یا آماده‌سازی انتخابات صورت نمی‌گیرد. در گذشته، مرگ پاپ با ضربه نمادین چکشی نقره‌ای به پیشانی پاپ و اعلام سه باره نام او، تایید می‌شود. اگرچه، در دوران مدرن، این سنت کمتر رعایت می‌شود، اما کامرلنگو هنوز باید مطمئن شود که پاپ درگذشته است تا بتواند انگشتر نمادین پاپ را بشکند.
گام دوم: مجمع کاردینال‌ها
گام دوم: مجمع کاردینال‌ها
پس از تایید خالی بودن سریر مقدس، نوبت مجمع کاردینال‌ها می‌رسد؛ مسئول انتخاب پاپ جدید هستند. اما در این فرایند همه کاردینال‌ها حق رأی ندارند. در این زمان تنها کسانی که زیر ۸۰ سال سن دارند واجد حق رأی هستند. نکته مهم این است که تعداد رأی‌‌دهندگان به ۱۲۰ نفر محدود است. کاردینال‌های حاضر در مجمع کاردنیال‌ها از سراسر دنیا گرد هم می‌آیند تا نمادی از تنوع یکی از کهن‌ترین مراکز مذهبی جهان باشند .
کاردینال‌ها برای سفر به رم فراخوانده می‌شوند. در نهایت معمولاً در زمانی بین ۱۵ تا ۲۰ روز پس از خالی شدن سریر مقدس کاردینال‌ها گرد هم می‌آیند. پیش از آغاز انتخابات، آنها در جلسات عمومی با هم ملاقات می‌کنند. آنها در این ملاقات‌ها مراسم خاکسپاری پاپ متوفی را برنامه‌ریزی می‌کنند و به‌طور غیررسمی در یک‌دیگر را ارزیابی می‌کنند. همین جلسات زمان آغاز لابی غیررسمی برای انتخاب پاپ است.
هیچ کس به‌طور علنی تبلیغ نمی‌کند، اما کاردینال‌ها ممکن است نام‌هایی را مطرح کنند. بعضی نیز ویژگی‌هایی که می‌خواهند پاپ آینده داشته باشد را مطرح می‌کنند. مثلا می‌گویند به یک گزینه اصلاح‌طلب،محافظه‌کار، یا کسی از یک منطقه خاص مثل آفریقا یا آمریکای لاتین علاقه دارند..
گام سوم: آغاز کنکلاو و درهای بسته
اکنون وارد مرحله اصلی می‌شویم: کنکلاو. این کلمه از واژه لاتین «cum clave» به معنی « یک کلید» گرفته شده است. کنکلاو به ملاقات محرمانه کاردینال‌ها و فرایند انتخاب پاپ اشاره دارد. کاردینال‌ها به‌طور واقعی در یک مکان محبوس می‌شوند تا پاپ را انتخاب کنند.
آغاز این سنت به سال ۱۲۷۴ برمی‌گردد، زمانی که مردم ناامید در ویتربو، ایتالیا، کاردینال‌ها را در یک کاخ حبس کرده و حتی سهمیه غذا را کاهش دادند تا پس از دو سال بن‌بست، پاپ جدید انتخاب شود. امروز این روند تا این حد دراماتیک نیست، اما همچنان مهم و جدی است.
کنکلاو با یک رژه بزرگ آغاز می‌شود. کاردینال‌ها، که لباس‌های قرمز رنگ به تن دارند، از کاخ حواری (Palatium Apostolicum) به سمت کلیسای سیستین می‌روند و سرود Veni Creator Spiritus را می‌خوانند و هدایت الهی را طلب می‌کنند. زمانی که وارد کاخ می‌شوند، همه به جز کاردینال‌های منتخب و چند دستیار از اتاق بیرون می‌روند و درها بسته می‌شود.
رئیس مراسم اعلام می‌کند: «Extra omnes!» («همه بیرون!»). از آن لحظه، کاردینال‌ها از جهان جدا می‌شوند و هیچ تلفن، اینترنت یا روزنامه‌ای در دسترس ندارند. آنها در مهمان‌خان سنت ماریا (Domus Sanctae Marthae)، یک مهمانخانه ساده ، اقامت می‌کنند. در این دوره زمان کاردینال‌ها صرف رأی‌گیری و دعا در کلیسای سیستین چپل می‌شود.
گام چهارم: فرآیند رأی‌گیری
گام چهارم: فرآیند رأی‌گیری انتخاب پاپ
در این مرحله، انتخابات آغاز می‌شود. قوانین این فرآیند در سندی به نام Universi Dominici Gregis ذکر شده. این سند آخرین‌بار توسط پاپ جان پل دوم در سال ۱۹۹۶ به‌روزرسانی شد و بعداً توسط جانشینان او تغییراتی اندک یافت. رأی‌گیری در دورهایی به نام بررسی‌ها انجام می‌شود که حداکثر چهار برگه رأی در روز است؛ دو برگه در صبح و دو برگه در بعدازظهر.
روند رأی‌گیری
روند رأی‌گیری انتخاب پاپ ساده اما امن است
هر کاردینال نام نامزد خود را بر روی یک برگه رأی می‌نویسد، به‌گونه‌ای که خط‌خطی آن را پنهان می‌کند تا ناشناس باقی بماند. در برگه رأی نوشته شده: من شما را به عنوان پاپ عالی انتخاب می کنم و سپس نام کاندیدا درج می‌شود.
یک به یک، کاردینال‌ها به سمت محراب می‌روند، دعا می‌کنند و برگه رأی خود را در یک جام قرار می‌دهند.
سه نفر از کاردینال‌ها، که به‌طور تصادفی از بین مجمع انتخاب می‌شوند، آراء را به‌طور بلند می‌خوانند و دیگران صحت آن را دوباره بررسی می‌کنند.
یک کاردینال برای انتخاب شدن به دو سوم آراء نیاز دارد. اگر هیچ‌کس به این حد نرسد، برگه‌ها با یک ماده شیمیایی سوزانده می‌شوند که دود سیاه تولید می‌کند، و به جهان بیرون اعلام می‌کند که هنوز پاپی انتخاب نشده است. اگر پاپ انتخاب شود، برگه‌ها با ترکیب دیگری سوزانده می‌شوند که دود سفید تولید می‌کند.
گام پنجم: سوال بزرگ: «آیا شما قبول می‌کنید؟»
یک سوال مهم از پاپ باقی مانده
زمانی که یک کاردینال بالاخره آراء لازم را کسب می‌کند، مراح انتخاب پاپ تمام نمی‌شود. رئیس مجمع کاردینال‌ها به زبان لاتین از نامزد منتخب می‌پرسد: «آیا شما انتخاب خود را به عنوان پاپ عالی قبول می‌کنید؟» نامزد می‌تواند نه بگوید. اگر نامزد منتخاب بگوید نه، فرآیند رأی‌گیری از ابتدا آغاز می‌شود.
اگر پاپ منتخب بگوید بله، سوال بعدی این است: «نامی که می‌خواهید با آن خطاب شوید، چیست؟» این زمانی است که پاپ جدید نام پاپی خود را انتخاب می‌کند. این نام معمولاً به‌منظور احترام به یکی از پاپ‌ها سابق یا قدیسی که دوست دارد انتخاب می‌شود مثل جان پل یا فرانسیس.
پاپ جدید سپس به «اتاق اشک‌ها» می‌رود تا لباس‌های رسمی پاپ را بپوشد. این اتاق، اتاقی کوچک کنار کلیسای سیستین است. لباس پاپ، لباس‌های سفیدی است که در اندازه‌های مختلف طراحی شده‌اند تا به هر کسی که انتخاب کی‌شود، بخورد.
اما چرا «اتاق اشک‌ها»؟ نام این اتاق نشان‌دهنده احساسات فراوان آن لحظه است: شادی، ترس، یا هر دو.
گام ششم: اعلام رسمی انتخاب پاپ جدید
پس از اینکه پاپ جدید لباس‌های خود را پوشید و آماده شد، کاردینال‌ها در یک مراسم خصوصی وفاداری خود را اعلام می‌کنند. سپس، کاردینال-دیکن ارشد بر روی بالکن کلیسای سنت پیتر می‌رود و به جمع اعلام می‌کند: «Annuntio vobis gaudium magnum: Habemus Papam!» «من برای شما خبر خوشی می‌آورم: پاپ داریم!». او نام واقعی پاپ جدید و نام پاپی او را اعلام می‌کند و مردم با شادی فریاد می‌زنند. پاپ جدید سپس به سمت جمعیت می‌آید و اولین برکت خود را به مردم می‌دهد: «به شهر و به دنیا»
حقایقی جالب درباره انتخاب پاپ
طولانی‌ترین کنکلاو چه زمانی بود؟ در سال‌های ۱۲۶۸ تا ۱۲۷۱، انتخاب پاپ تقریباً سه سال طول کشید. بعد از این اتفاق سنت قفل کردن درها توسط پاپ جدید بنا نهاده شد.
کوتاه‌ترین؟ در سال ۱۹۳۹، پاپ پیوس دوازدهم تنها در یک روز انتخاب شد.
شگفتی‌ها رخ می‌دهند: پاپ فرانسیس، که در ۲۰۱۳ انتخاب شد، یک نامزد پیش‌بینی‌نشده از آرژانتین بود که قالب اروپایی انتخاب را شکست.
ممنوعیت استفاده از فناوری: کاردینال‌هایی که در حین کنکلاو توییت کنند یا اطلاعاتی فاش کنند، از کلیسا اخراج می‌شوند.
چرا انتخاب پاپ مهم است؟
انتخاب پاپ تنها یک آیین مذهبی نیست؛ بلکه جهت‌گیری کلیسایی با بیش از ۱.۳ میلیارد عضو را انتخاب می‌کند. این انتخاب دیدگاه کاردینال‌ها دربارهٔ الهیات، مسائل جهانی و آینده کلیسا را نمایندگی می‌کند.
به نظر شما، آیا باید روزی کنکلاو را به‌صورت زنده پخش کنند یا این فرایند باید به صورت سنتی سری باقی بماند؟
