به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در حالی ثبت نام از دارندگان فیش‌های حج تمتع برای حضور در حج ۱۴۰۴ ادامه دارد که از زمان اعلام آغاز ثبت نام تاکنون ۷۰ درصد ظرفیت کاروان‌ها پر شده و در صورتی که این روند ادامه داشته باشد اولویت‌های بعدی برای ثبت نام فراخوان می‌شوند.
بنابر روایت ایکنا، البته می‌دانیم که حج تمتع تنها بر افرادی که استطاعت مالی و جسمانی دارند واجب است. اما به دلیل ساختار خاص اعزام زائران حج تمتع در ایران، تنها افرادی می‌توانند عازم حج شوند که فیش حج داشته باشند. آخرین ثبت نام فیش حج تمتع در کشورمان در سال ۸۶ انجام شده است. در آن زمان عده‌ای از مردم که استطاعت مالی داشتند برای حضور در حج فیش خریدند اما به دلیل فروش چندین برابری فیش حج نسبت به سهمیه محدود ایران و تعطیلی حج به دلیل کرونا و عوامل سیاسی، تعداد زیادی از دارندگان فیش حج سال‌هاست که در نوبت اعزام قرار دارند. همین طولانی شدن مدت زمان پشت نوبت بودن موجب شد بسیاری از دارندگان فیش‌های حج تمتع، به سن پیری برسند و استطاعت جسمانی خود را برای حضور در حج از دست بدهند.
از سوی دیگر به دلیل نوسانات اقتصادی کشور بسیاری از افرادی که استطاعت داشته و فیش خریده‌اند، استطاعت مالی خود را از دست داده‌اند. در این میان عده‌ای هم هستند که فیش ندارند اما پس از سال ۸۶ به استطاعت مالی رسیده‌اند و حج بر آنها واجب شده است.
از آنجایی که حج یکی از فروع دین است و هر مسلمانی باید بداند آیا استطاعت مالی حضور در حج را دارد و حج بر او واجب است یا خیر، با حجت‌الاسلام مهدی ساجدی، پژوهشگر پژوهشکده حج و زیارت بعثه مقام معظم رهبری در این خصوص گفت‌وگو کرده‌ایم.
وی در پاسخ به این سؤال که چطور می‌توانیم تشخیص دهیم که استطاعت مالی حضور در حج را داریم؟ گفت: از نظر فقهی همه فقها پذیرفته‌اند در صورتی که شخص به غیر از مخارج ضروری و جاری زندگی خود مبلغی را داشته باشد که بتواند بر اساس آن به سفر حج برود و هزینه مخارج رفت و برگشت حج را داشته باشد و بتواند در مدت زمان حج در مکه بماند و حج را انجام دهد، چنین شخصی مستطیع به شمار می‌آید.
وی ادامه داد: کسی که خانه دارد و مستأجر نیست، ماشینی در حد شأن خود دارد، وسایل زندگی در حد شأن خود دارد و نیازی به خرید این وسایل ندارد و علاوه بر اینها هزینه این را دارد که به حج برود و بازگردد استطاعت دارد. البته برخی از فقها گفته‌اند که باید این هزینه را در ماه‌هایی که حج انجام می‌شود بررسی کند.
حجت‌الاسلام ساجدی با اشاره به اینکه در دوران ما متقاضیان حج توسط سازمان حج و زیارت آن هم به صورت ثبت‌نامی به سرزمین وحی اعزام می‌شوند و اینگونه نیست که هر فردی بتواند خود تصمیم‌گیری کند و به حج برود، گفت: بر همین اساس اگر بخواهیم استطاعت را بررسی کنیم از دو حالت خارج نیست. یا فرد قبلاً ثبت نام کرده و فیش حج دارد و یا اینکه فیش حج ندارد.
وی تشریح کرد: افرادی که ثبت نام نکرده‌اند و اکنون توان خرید فیش آزاد حج و تأمین هزینه‌های حج را دارند مستطیع به حساب می‌آیند و باید برای خرید فیش و اعزام به حج اقدام کنند. اما افرادی که ثبت نام نکرده‌اند و فیش حج ندارند ولو اینکه اکنون هزینه‌ای که سازمان حج و زیارت برای اعزام به حج دریافت می‌کند را دارند، مستطیع به حساب نمی‌آیند چون توان رفتن را ندارند.
این پژوهشگر پژوهشکده حج و زیارت در ادامه گفت: فردی که ثبت نام کرده و فیش حج دارد و می‌تواند مبلغی که سازمان حج و زیارت اعلام کرده است را به راحتی پرداخت کند بدون اینکه قرض بگیرد و بدهکار شود، مستطیع به حساب می‌آید.
وی خاطرنشان کرد: افرادی که ثبت نام کرده‌اند و فیش دارند و اکنون اولویت آنها فرا رسیده اما پول پرداخت هزینه‌ای که سازمان حج و زیارت اعلام کرده(حدود ۲۰۰ میلیون تومان) را ندارند این افراد مستطیع به حساب نمی‌آیند، البته می‌توانند فیش خود را برای سال‌های بعد نگه دارند تا اگر مستطیع شدند به حج بروند و یا فیش حج خود را بفروشند. حج بر این فرد فعلاً واجب نیست اما اگر در آینده توان مالی بیشتری پیدا کردند باید استطاعت خود را دوباره بررسی کنند.
حجت‌الاسلام ساجدی در خصوص افرادی که در زمان ثبت نام فیش حج استطاعت داشتند اما فیش نخریده‌اند، گفت: این افراد اگر کاهلی کردند و می‌توانستند ثبت نام کنند اما اینکار را نکرده‌اند و یا احتمال می‌دادند در سال‌های بعد توان حضور در حج را دارند اما فیش نخریده‌اند، این افراد مستطیع هستند و به هر نحو ممکن باید بروند حتی اگر مجبور شوند قرض کنند و بدهکار بمانند چون در زمان ثبت نام فیش حج استطاعت داشتند و حج بر آنها واجب بوده اما کاهلی کرده‌اند و حج همچنان بر آنها واجب است و باید بروند.
وی اضافه کرد: اگر فردی در آن زمان پول اولیه خرید فیش را نداشته و یا احتمال نمی‌داده که بعدها توان پرداخت هزینه‌های بعدی حج را داشته باشد و به همین دلیل ثبت نام نکرده یعنی در اصل سستی و کاهلی نکرده در شرایطی که اکنون پول حجی که سازمان حج و زیارت می‌گیرد را داشته باشد اما پول خرید فیش آزاد را نداشته باشد حج بر او واجب نیست و زمانی مستطیع می‌شود که دوباره شرایط ثبت نام فراهم شود و او توان پرداخت هزینه را داشته باشد.
این پژوهشگر حوزه حج تصریح کرد: استطاعت مختص کسانی است که ثبت نام کرده‌اند و فیش حج دارند، نوبت آنها فرارسیده و اکنون توان پرداخت هزینه‌ای که سازمان حج و زیارت اعلام کرده را دارند و یا توان مالی آنها به حدی است که می‌توانند به صورت آزاد فیش حج بخرند و بقیه هزینه سفر حج را پرداخت کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که افرادی هستند که خانه، ماشین، وسایل زندگی و فیش حج دارند ولی مطرح می‌کنند چون فرزندانشان ازدواج نکرده‌اند نمی‌توانند پس‌انداز و اندوخته مالی خود را صرف حج کنند، آیا حج بر این افراد واجب است؟ گفت: فتاوای مراجع تقلید در خصوص این مسئله که آیا کسی که پولدار است و می‌تواند فیش آزاد بخرد و یا حتی زمان اعزام فیشش رسیده ولی اگر هزینه کند نمی‌تواند هزینه ازدواج فرزندش را تأمین کند مختلف است و هر فردی باید به مرجع تقلید خود مراجعه کند ولی غالباً مطرح شده است که اگر پرداخت هزینه ازدواج فرزند عرفاً از هزینه‌هایی است که شخص باید انجام دهد و اگر انجام دهد دیگر پولی برای حج رفتن ندارد، مستطیع نیست ولی اگر می‌تواند ولو در سال‌های آینده هزینه ازدواج فرزند خود را تهیه کند و بالفعل نیاز نیست که برای ازدواج فرزندش هزینه را کنار بگذارد، گفته شده باید برای حجش هزینه کند تا زمان ازدواج فرزندش فرا برسد.
حجت‌الاسلام ساجدی تصریح کرد: چون در این مقوله اختلاف فتاوا هست هر فردی باید به مرجع تقلید خود مراجعه کند.
وی به افرادی که می‌خواهند شرایط استطاعت خود را بررسی کنند و سؤال‌هایی در این زمینه دارند توصیه کرد با مرکز پاسخگویی حوزه علمیه تماس بگیرند و افزود: دفتر مقام معظم رهبری و سایر مراجع نیز شماره‌هایی را اعلام کرده‌اند که افراد می‌توانند تماس گرفته و سؤال‌های خود را بپرسند.
