موج تعدیل نیرو شرکتهای چینی فناوری و افزایش نرخ بیکاری
به گزارش تیکاگو به نقل از اقتصاد آنلاین
به گزارش اقتصادآنلاین، موج طولانیمدت تعدیل نیرو در شرکتهای چین که پیشتر از بخشهای تولیدی و املاک آغاز شده بود، اکنون به بخش فناوری سرایت کرده است؛ بهطوری که برخی شرکتهای کلیدی صدها شغل مهندسی را حذف کردهاند، زیرا کسبوکارهای اصلی آنها تضعیف شده و رشد هوش مصنوعی همچنان نامتوازن باقی مانده است.
تعدیل نیروهای اخیر در بایدو و گروه «راهکارهای زیرساختی» لنوو (ISG)، در کنار سالها کوچکسازی در گروه علیبابا، نشان میدهد که بخش فناوری دیگر از رکود گستردهتر اقتصاد چین و کاهش اشتغال مصون نیست.
وضعیت بیکاری جوانان و بازار کار چین
بر اساس جدیدترین دادههای اداره ملی آمار چین که به گزارش رویترز منتشر شده، نرخ بیکاری جوانان ۱۶ تا ۲۴ ساله ـ بهاستثنای دانشجویان ـ در ماه اکتبر به ۱۷٫۳ درصد رسید که اندکی کمتر از ۱۷٫۷ درصد در ماه پیش از آن است.
طبق این دادهها، نرخ بیکاری گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال بدون احتساب دانشجویان بدون تغییر و در سطح ۷٫۲ درصد باقی مانده، در حالی که نرخ بیکاری افراد ۳۰ تا ۵۹ سال از ۳٫۹ درصد به ۳٫۸ درصد کاهش یافته است. هنوز مشخص نیست موج اخیر تعدیل نیرو در بخش فناوری چه تأثیری بر این ارقام خواهد گذاشت.
تعدیل نیرو در بایدو و افت عملکرد مالی
بر اساس گزارش رسانههای چینی، بایدو از اواخر نوامبر روند تعدیل نیروی پایان سال را آغاز کرده که چندین بخش کسبوکار این شرکت را دربر گرفته است. گفته میشود برخی واحدهای غیرمحوری با نسبت تعدیل ۲۰ تا ۳۰ درصدی مواجه شدهاند.
گزارشها حاکی است بستههای جبرانی بر اساس فرمول «n+۳» ماه تعیین شده و برخی کارکنان «n+۵» ماه دریافت کردهاند؛ در این فرمول، «n» به تعداد سالهای سابقه کار فرد در شرکت اشاره دارد. کارکنان مشمول تعدیل موظفاند پیش از پایان دسامبر فرآیند تحویل کارها را تکمیل کنند.
این تعدیل نیروها پس از افت عملکرد بایدو در سهماهه سوم سال، بهویژه در کسبوکار اصلی تبلیغات، صورت گرفت. در سه ماه منتهی به ۳۰ سپتامبر، درآمد بازاریابی آنلاین بایدو نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸ درصد کاهش یافت و به ۱۵٫۳ میلیارد یوان (۲٫۱۶ میلیارد دلار آمریکا) رسید؛ کاهشی که فراتر از انتظارات بازار بود و با وجود افزایش یکدرصدی کاربران فعال ماهانه اپلیکیشن این شرکت رخ داد.
در مقابل، درآمد غیرآنلاین مرتبط با هوش مصنوعی شامل خدمات ابری، واحد رانندگی خودکار «آپولو گو» و دستگاههای هوشمند خانگی مانند «شیائودو» با رشد ۲۱ درصدی به ۹٫۳ میلیارد یوان رسید. در همین حال، «آیچییی»، زیرمجموعه پخش ویدئوی آنلاین بایدو، کاهش ۸ درصدی درآمد را تجربه کرد و به ۶٫۷ میلیارد یوان رسید.
نقش محدود هوش مصنوعی در جبران افت درآمد
با وجود آنکه رشد درآمد هوش مصنوعی مثبت باقی مانده، سرعت آن نسبت به سهماهه دوم بهشدت کاهش یافته است؛ زمانی که این بخش رشد سالانه ۳۴ درصدی را ثبت کرده بود. افزایش سهماهه سوم در بخش هوش مصنوعی عمدتاً ناشی از پایه آماری پایین در سال گذشته بوده است.
«در حال حاضر، کسبوکارهای مرتبط با هوش مصنوعی حدود ۳۰ درصد از درآمد بایدو را تشکیل میدهند، در حالی که ۵۸ درصد از تبلیغات و ۱۲ درصد از آیچییی حاصل میشود.» این مطلب را لین، ستوننویس وبسایت خبری مالی «شیوچیو»، نوشته است. او میافزاید: «حتی اگر درآمد هوش مصنوعی بتواند رشد سالانه حدود ۲۰ درصدی را حفظ کند، حدود سه سال طول میکشد تا سهم آن به ۵۰ درصد کل درآمد برسد.»
او اضافه میکند که اگر درآمد تبلیغات و آیچییی به کاهش ادامه دهد، رشد هوش مصنوعی در بهترین حالت تنها میتواند این افت را جبران کند، نه اینکه رشد کلی را احیا کند.
به گفته او، «بخش عمده درآمد هوش مصنوعی از کسبوکارهای سرمایهبر مانند خدمات ابری یا آپولو گو حاصل میشود. این فعالیتها بهمراتب پرهزینهتر از تبلیغات هستند، به این معنا که حتی اگر درآمد هوش مصنوعی در نهایت همتراز تبلیغات شود، سهم آن از سود همچنان میتواند کمتر باشد.»
انتقال فعالیتها به هند و تعدیل در لنوو
گروه راهکارهای زیرساختی لنوو (ISG)، که زیرساختهای مراکز داده و رایانش لبهای مانند سرورها و سامانههای ذخیرهسازی را برای مشتریان سازمانی تأمین میکند، در اول دسامبر و همزمان با وقوع تعدیل نیروی گسترده در واحد شانگهای خود، در کانون توجه افکار عمومی قرار گرفت.
به گزارش چندین رسانه، آنچه قرار بود یک جلسه توجیهی آنلاین برای کارکنان واحد ISG چین باشد، با ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد و با یک پیام صوتی از پیش ضبطشده دو دقیقهای درباره برنامه کوچکسازی شرکت برای تیمهای نرمافزار، میانافزار و سیستمعامل در چین به پایان رسید. در مجموع حدود ۲۷۰ نفر اخراج شدند؛ از جمله تمام کارکنان سایت شانگهای و تعدادی دیگر در پکن، تیانجین و شنژن.
گزارش سالانه ۲۰۲۴/۲۵ لنوو نشان میدهد درآمد ISG نسبت به سال قبل ۶۳ درصد افزایش یافته و به رکورد ۱۴٫۵ میلیارد دلار رسیده است، بهطوری که درآمد مبتنی بر چین تنها در یک فصل دو برابر شده است. اما این رشد، فشار بر سودآوری را پنهان کرده است. در شش ماه منتهی به ۳۰ سپتامبر، ISG زیان عملیاتی حدود ۱۱۸ میلیون دلاری ثبت کرد که سومین زیان پیاپی ششماهه این گروه پس از زیانهای ۱۱۴ میلیون و ۷۳ میلیون دلاری در دو دوره قبلی است.
تمرکز جهانی تحقیق و توسعه و چالش فناوری
یک ستوننویس مستقر در پکن که برای «سینا فایننس» مینویسد، میگوید: «از زمانی که تولگا کورتوغلو در ژوئیه ۲۰۲۴ بهعنوان مدیر ارشد فناوری منصوب شد، لنوو راهبرد تمرکز جهانی منابع تحقیق و توسعه را دنبال میکند. مرکز تحقیقاتی بنگلور در هند همچنان در حال گسترش است، در حالی که تیمهای نرمافزاری چین با هزینه نیروی کار بالاتر، به هدف اصلی بهینهسازی تبدیل شدهاند.»
او میافزاید: «علاوه بر این، به نظر میرسد ISG در حال فاصله گرفتن از مدل یکپارچه نرمافزار–سختافزار و حرکت بهسوی رویکردی سختافزارمحورتر است. برخی تیمهای نرمافزاری پایه با بازده پایین حذف میشوند و منابع بر حوزههای با حاشیه سود بالاتر مانند زیرساخت هوش مصنوعی و فناوریهای خنکسازی مایع متمرکز میشود.»
ژانگ شیائورونگ، مدیر «مؤسسه دیپ» در استان جیانگسو، میگوید: «مانع اصلی لنوو برای بهبود سودآوری، فقدان فناوریهای اختصاصی است. اجزای کلیدی راهکارهای هوش مصنوعی لنوو، از جمله تراشهها و مدلهای زبانی بزرگ، بهشدت به شرکای خارجی وابستهاند و این امر باعث میشود شرکت از موانع فناورانه قدرتمند بیبهره باشد.»
او همچنین میگوید لنوو در چندین جبهه با رقابت شدید شرکتهای بزرگ فناوری مواجه است، در حالی که مزیت نوآورانه روشنی از آنِ خود ندارد.
تشدید فشار اقتصادی با گسترش هوش مصنوعی
در چند سال گذشته، بخشهای املاک و تولید در چین بهطور پیوسته کوچک شدهاند. در بخش تولید، بسیاری از تولیدکنندگان لوازم الکترونیکی برای کاهش هزینهها و اجتناب از تعرفههای تنبیهی آمریکا، ظرفیت خود را به آسیای جنوبشرقی ـ از جمله ویتنام، تایلند و اندونزی ـ منتقل کردهاند؛ اقدامی که شمار زیادی از کارگران کارخانهای کمدرآمد را بیکار گذاشته است.
بخش املاک نیز مسیر مشابهی را طی کرده است. فروپاشی گروه «اورگراند» چین در اواخر سال ۲۰۲۱ و سپس ورشکستگی سازندگان کوچکتر، موجی از تعدیل نیرو را در ساختوساز، بنگاههای املاک و شبکه تأمینکنندگان به راه انداخت. این از دست رفتن مشاغل، درآمد و مصرف خانوارها را تحت فشار قرار داده و فشار بیشتری بر شرکتهای اینترنتی و فناوری متکی بر تبلیغات و هزینهکرد اختیاری وارد کرده است.
فراتر از رکود اقتصادی، گسترش استفاده از هوش مصنوعی به محرک اصلی کاهش نیروی انسانی در پلتفرمهای بزرگ فناوری چین تبدیل شده است. گروه علیبابا در این مسیر، رد پای شرکتهای فناوری آمریکایی مانند آمازون و گوگل را دنبال میکند و همزمان با جایگزینی وظایف پرنیروی انسانی توسط هوش مصنوعی، تعداد کارکنان خود را کاهش میدهد.
کاهش شدید نیروی انسانی علیبابا
افشاگریهای خود علیبابا نشاندهنده ابعاد این تعدیلها در میان پلتفرمهای اینترنتی است. گزارشهای سالانه این شرکت نشان میدهد تعداد کارکنان تماموقت آن در ۳۱ مارس ۲۰۲۲ برابر با ۲۵۴ هزار و ۹۴۱ نفر بوده که در سال ۲۰۲۳ به ۲۳۵ هزار و ۲۱۶ نفر و در سال ۲۰۲۴ به ۲۰۴ هزار و ۸۹۱ نفر کاهش یافته است. این رقم تا ۳۱ مارس ۲۰۲۵ به ۱۲۴ هزار و ۳۲۰ نفر رسید، هرچند این افت شدید عمدتاً ناشی از فروش شرکتهای تابعه بوده است.
یک ستوننویس مستقر در استان گوانگدونگ که با نام مستعار «لیتل کیو» مینویسد، میگوید: «نیروی انسانی علیبابا از اوج حدود ۲۵۰ هزار نفر به کمتر از ۲۰۰ هزار نفر کاهش یافته است؛ معادل حذف اشتغال یک شهر با اندازه متوسط.» او میافزاید: «این جراحی همزمان با یورش گسترده به هوش مصنوعی انجام شده است؛ بهطوری که تیمهای هوش ابری همچنان در حال گسترشاند، در حالی که خطوط کسبوکار سنتی سادهسازی میشوند.»
او میگوید: «وقتی پیندوئودو میتواند با تنها ۸ هزار کارمند حجم ناخالص کالای قابل مقایسهای ایجاد کند، علیبابا دریافت که نیروی انسانی بهتنهایی دیگر مزیت رقابتی ایجاد نمیکند.» به گفته او، «هوش مصنوعی حدود نیمی از نیروی خدمات مشتری در تائوباو را جایگزین کرده و انبارهای بدون نیروی انسانی کاینیائو بهرهوری را بیش از ۴۰ درصد افزایش دادهاند.»
در همین حال، یک تحلیلگر چینی میگوید نقشهای سطح P۸ در تنسنت که زمانی بسیار معتبر بودند، اکنون به هدف اصلی تعدیل نیرو تبدیل شدهاند، زیرا ابزارهای هوش مصنوعی نیاز به برنامهریزی و هماهنگی در سطوح ارشد را کاهش دادهاند. به گفته او، مهندسان P۸ متخصصان باسابقهای هستند که حقوق پایه سالانه آنها معمولاً بین ۷۵۰ هزار تا بیش از ۱٫۱۸ میلیون یوان است؛ رقمی که تقریباً معادل هزینه بهکارگیری سه مهندس هوش مصنوعی است. این تحلیلگر میافزاید که ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی در صنعت بازیسازی نیز بخشهای بزرگی از تیمهای طراحی هنری و عملیات را جایگزین خواهند کرد.
منبع: ASIA TIMES
