دارو به وضعیت حساسی رسید
به گزارش تیکاگو به نقل ازسلامت نیوز
به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، بازار داروی کشور این روزها در نقطهای حساس ایستاده است؛ جایی میان «کنترل کمبود» و «هشدارهای فزاینده». از یکسو مسئولان تأکید میکنند وضعیت کمبود دارو بحرانی نیست و داروهای حیاتی تأمین شدهاند و از سوی دیگر بیماران و داروخانهها از فشار گرانی، تأخیر در دسترسی و نااطمینانی نسبت به ماههای آینده میگویند. اکنون بدهیهای سنگین دولت و بیمهها، گرههای ارزی، اختلال در نقدینگی زنجیره دارو و نگرانی از کاهش توان تولید و واردات، مجموعهای از چالشها را شکل داده که هر تصمیم نادرست میتواند آن را به بحرانی فراگیر تبدیل کند.
در چنین شرایطی به سراغ محمدمهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو رفته ایم، او در گفتوگوی پیش رو از تلاش برای مدیریت ذخایر استراتژیک، کنترل بازار و جلوگیری از التهاب روانی و حفظ تعادل شکننده دارو میگوید.
بسیاری از کارشناسان درخصوص وضعیت بازار دارو هشدار میدهند. شرایط بازار دارو را چگونه ارزیابی میکنید؟
بازار دارو تحت فشار ترکیبی ازمسائل اقتصادی،ارزی ونقدینگی است.نرخ ارزوتورم،محدودیت درانتقال منابع و بدهیهای انباشته باعث شده زنجیره تأمین تحت فشار باشد. با این حال تولید داخل ادامه دارد و کمبودهای جدی کنترل شده است. تلاش ما این است که حتی یک قلم دارو هم به شکل بحرانی کم نشود و ذخایر استراتژیک برای داروهای حیاتی حفظ شود.
میزان کمبودهای دارویی نسبت به شش ماه پیش چه تغییراتی داشته است؟
کمبودها بیشتر مقطعی و محدود به برخی اقلام خاص هستند و نسبت به شش ماه گذشته تغییر چشمگیر یا پایدار نداشتهاند. داروهای حیاتی بیماران خاص و مراکز درمانی تأمین شدهاند.
پس کمبود ۸۰۰ قلم دارو که چندی پیش از سوی یکی از مسئولان سازمان غذا و دارو در رسانهها مطرح شده بود، صحت ندارد؟
خیر. نحوه احصای کمبود دارو از نظر سازمان غذا ودارو متفاوت است. کمبود از دید مردم زمانی ثبت میشود که دارویی در چند داروخانه یافت نشود اما سازمان غذا و دارو کمبود را زمانی درنظر میگیرد که نهفقط داروی خاص بلکه معادل ژنریک آن هم در دسترس نباشد. اگر دارویی در داروخانههای منتخب موجود باشد، کمبود محسوب نمیشود. این تفاوت در تعریف، علت اختلاف آمار میان سازمان و دیگران است. در برخی موارد، واردات بیش از نیاز انجام میشود اما توزیع نامناسب یا نگرانیهای روانی در جامعه احساس کمبود را تشدید میکند.
اخیرا نسبت به کمبود دارو در ماههای آینده ابراز نگرانی کردهاید، برای پیشگیری از این شرایط چه برنامه و اولویتهاییدارید؟
دو عامل اصلی، محدودیت نقدینگی و چالش در انتقال ارز است. بخشی از تخصیص ارز هنوز در سیستم نیکو معطل مانده و بدهیهای ارزی به تأمینکنندگان خارجی وجود دارد. اولویت ما این است که پرداختها بهموقع انجام شود، منابع ارزی آزاد و قراردادهای خارجی بدون تأخیر اجرایی شوند تا تولید و واردات دچار اختلال نشود.
درحال حاضر مجموع بدهی دولت و بیمهها به زنجیره دارو چه میزان است و آیا زمانبندی مشخصی برای تسویه وجود
دارد؟
مجموع بدهیهای انباشته وزارت بهداشت در حوزه دارو، تجهیزات پزشکی و پروژههای عمرانی بیش از ۱۱۰ همت است. پرداختهای انجامشده تاکنون حدود ۲۱همت بوده و بخشی از بدهیها همچنان معوق مانده است. زمانبندی مشخصی برای تسویه کامل اعلام نشده و بخش عمده مطالبات هنوز در انتظار تخصیص منابع وهماهنگی با دستگاههای مرتبط است.
با توجه به اینکه قرار است مسئولان داروخانهها از تاریخ ۱۵دی به شرکتهای پخش دارو چک ندهند به نظرتان مشکلات دارویی شهروندان بیشتر نخواهد شد؟
سازمان غذا و دارو ضمن درک دغدغههای فعالان زنجیره دارو، تلاش دارد با رویکرد مدیریت تعادل بازار، جلوگیری از ایجاد التهاب روانی و هماهنگی بینبخشی، از بروز کمبودهای معنادار و اختلال در دسترسی بیماران به دارو جلوگیری کند. استمرار تأمین دارو برای مردم، اولویت اصلی است و تصمیمات کلان نیز با همین رویکرد دنبال میشود.
چرا با وجود تکرار این بحرانها، هنوز سازوکار پایداری برای تسویه مطالبات ایجاد نشده است؟
این موضوع بیشتر ناشی از ضعف ساختاری در تأمین مالی و هماهنگی بیندستگاهی است تا کمبود اراده و تا زمانی که منابع و جریان نقدینگی بهصورت منظم تأمین نشود، طراحی یک سازوکار پایدار عملا امکانپذیر نیست.
آیا کاهش تولید یا محدود شدن واردات، مستقیما ناشی از مطالبات معوق بوده است؟
تأخیر در پرداخت مطالبات فشار مستقیم بر تولیدکنندگان و واردکنندگان ایجاد کرده و توان عملیاتی آنها را کاهش داده اما با مدیریت موجود از توقف کامل فعالیتها جلوگیری شده است.
برخی میگویند تحریم بهانه است و مشکل اصلی مدیریت ارز داروست.
مسأله واقعی ترکیبی از تحریمها و مدیریت منابع ارزی است.محدودیت درانتقال ارزوتخصیص ناکافی باعث شده بخشی از منابع معطل بماند. حتی با بودجه کافی، مشکلات سیستم نیکو و برداشت از صندوقها، فشار زیادی بر تأمین دارو وارد کرده است.
وضعیت ذخایر استراتژیک دارو را چگونه ارزیابیمیکنید؟
تأمین ذخایر استراتژیک دارو و تجهیزات پزشکی یکی از اولویتهای اساسی ماست. روند خرید و تأمین آغاز شده و بخش قابلتوجهی از قراردادها نهایی شده است. منابع تخصیصیافته شامل ارز وریال از صندوق توسعه ملی است و کارگروههای تخصصی بهصورت مستمر نیازسنجی و خریدها را پیگیری میکنند.هدف این است که داروهای حیاتی و تجهیزات پزشکی بدون اختلال به دست بیماران برسد و تأخیر در خریدهای ارزی میتواند کشور را در شرایط بحرانی آسیبپذیر کند.
برای بیماران خاص و بیمارستانها چه تمهیدات اضطراری در نظر گرفتهاید؟
از همان ابتدا جلسات مدیریت تأمین دارو با تولیدکنندگان و شرکتهای پخش برگزار شد و اجازه توقف فعالیت کارخانهها داده نشده است. داروهای حیاتی بیماران خاص و مراکز درمانی با اولویت بالا تأمین میشود و اقدامات ویژه برای پایش توزیع و جلوگیری از کمبود مقطعی انجام شده است.
آیا اصلاح قیمت دارو میتواند به بهبود شرایط کمک کند؟
در شرایط تورمی اصلاح قیمت دارو یک ضرورت است. این اقدام به تولیدکنندگان امکان میدهد تا فعالیت پایدار داشته باشند و از توقف تولید جلوگیری شود. هدف ما حمایت از تولید داخل و حفظ دسترسی مردم است، بدون اینکه فشار بر بیماران افزایش یابد.
درباره بازار سیاه و فروش خارج از شبکه داروچهتوضیحیدارید؟
براساس رصد سامانه تیتک، برخی داروخانهها خریدهای نامتعارف داشتند که با تعداد نسخ ثبتشده مطابقت نداشت. این داروخانهها به تعزیرات حکومتی معرفی شدهاند و پروندهها در حال رسیدگی است. هدف ما جلوگیری از عرضه خارج از شبکه و اختلال در نظام دارویی است.
نظارت بر داروخانهها و زنجیره دارو آیا نباید تغییر کند؟
نظارت با ترکیبی از رصد سامانه تیتک، بازرسی حضوری و همکاری دانشگاههای علوم پزشکی انجام میشود. تمرکز اصلی بر شناسایی تخلفات، خرید نامتعارف و پیشگیری از قاچاق معکوس داروست و این کار بدون رویکرد پلیسی و با حفظ شأن داروسازان انجام میشود.
در نهایت، راهکار اصلی عبور از این چرخه تکراری کمبود دارو چیست؟
راهکار اساسی اصلاح ساختار تأمین مالی حوزه سلامت، پرداخت بهموقع مطالبات، حل مشکلات انتقال ارز، مدیریت دقیق تخصیص منابع و حمایت واقعی از تولید داخل است. نگاه یکپارچه به کل زنجیره دارو و استفاده از ظرفیتهای فناوری و همفکری صنفی، مسیر پایداری تأمین دارو را تضمین میکند.
