روز درختکاری در ایران، که هر سال در ۱۵ اسفند برگزار می‌شود، فرصتی ارزشمند برای ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست و افزایش پوشش گیاهی است. مردم در این روز که در بسیاری از کشورها در تاریخ‌های متفاوت گرامی داشته می‌شود، با کاشت نهال در فضاهای سبز، گامی در جهت بهبود کیفیت هوا و پایداری طبیعت برمی‌دارند. در این مطلب، قصد داریم به آموزش کاشت درخت بپردازیم تا بتوانیم در حفظ محیط زیست سهمی داشته باشیم.
آموزش کاشت درخت
۱. درختی مناسب منطقه‌ی جغرافیایی‌تان انتخاب کنید
اولین قدم برای درختکاری این است که درختی را انتخاب کنید که به خوبی بتواند در منطقه‌ی جغرافیایی‌تان رشد کند، و از وجود فضای کافی – عمودی و افقی – برای رشد شاخ و برگ‌ها و هم‌چنین ریشه‌ی درخت اطمینان حاصل کنید.
۲. چاله‌ای دست‌کم به پهنای دو برابر ریشه‌های درخت حفر کنید
نکته مهم بعدی در درختکاری این است که چاله‌ای مربع شکل حفر کنید که عمق آن از توپ ریشه‌ی درخت بیشتر نباشد. این کار باعث می‌شود ریشه‌ها در عمقی بیشتر از حد نیازشان کاشته نشوند و هم‌زمان به ریشه‌ها امکان نفوذ را در خاک اطراف خواهد داد.
۳. چاله‌ی خالی را پر از آب کنید و میزان نفوذ آب را در خاک بررسی کنید
چنان‌چه بعد از گذشت ۲۴ ساعت، هم‌چنان داخل چاله آب باقی مانده باشد، باید مکان دیگری را برای کاشتن درخت انتخاب کنید. اگر ریشه‌های درخت برای دوره‌های طولانی مدت زیر آب باشند، درخت از بین خواهد رفت.
۴. درخت را به ندرت، و فقط بر حسب نیاز هرس کنید
فقط شاخه‌ها و ریشه‌های خشکیده، شکسته، و بیماری را که له شده، در جای نامناسبی روییده، یا از اطراف ساقه‌ی اصلی رشد کرده‌اند را از درخت جدا کنید. حتی جدا کردن بخش کوچکی از شاخه‌ها و ساقه‌های سالم می‌تواند به کند شدن رشد ریشه‌ها و تاخیر در رشد کامل درخت منجر شود. درختی که اساسا به صورت حساب شده انتخاب و پرورش یافته باشد، نیازی به هرس نخواهد داشت.
۵. درخت را به گونه‌ای در چاله قرار دهید که یقه‌ی ریشه (حد فاصل بین ریشه و تنه) دیده شود یا کمی بالاتر از سطح طبیعی‌اش باشد
هنگام درختکاری کاشتن درخت در عمق بسیار زیاد یکی از علت‌های اصلی خشک شدن درخت‌های تازه کاشته شده به شمار می‌رود. درخت را از تنه بلند نکنید. بلکه همیشه باید آن را با محفظه‌ی مخصوص یا توپ ریشه جا با جا کنید.
۶. تمام زوائد خارجی چسبیده به توپ ریشه را جدا کنید
این زوائد خارجی شامل سیم، طناب، نخ، باقی مانده‌های محفظه‌ی نگهدارنده‌ی درخت و کیسه‌های پلاستیکی و غیر قابل تجزیه می‌شوند. اگر می‌خواهید درختی را بکارید و ریشه‌های‌اش داخل کیسه‌ای پارچه‌ای پیچیده شده‌اند، تا آنجا که می‌توانید سعی کنید کیسه‌ی پارچه‌ای را از اطراف ریشه‌ها خارج کنید. این کار باعث می‌شود آب به راحتی به ریشه‌ها برسند و درخت رشد مناسبی داشته باشد.
۷. چاله را به آرامی، با همان خاکی پر کنید که از داخل چاله خارج کرده‌اید
هیچ چیز دیگری به خاک اضافه نکنید. فقط روی آن آب بریزید. پر کردن بیش از اندازه‌ی چاله نیز باعث آسیب دیدن و شکستن ریشه‌های نازک می‌شود. هنگام درختکاری این مورد را مدنظر قرار دهید.
۸. در صورت نیاز، درخت را با یک چوب راست نگه دارید
اگر احساس می‌کنید درخت برای راست ایستادن نیاز به یک تکیه‌گاه دارد، در این مورد با یک متخصص مشورت کنید. چوب کمکی نباید بیشتر از یک سال در کنار درخت باقی بماند.
۹. دست‌کم تا محدوده‌ی سایه‌ی مستقیم درخت، به عمق ۵ الی ۸ سانتی‌متر اطراف آن را کود ارگانیک بریزید؛ ولی نباید دقیقا پای تنه‌ی درخت کود بریزید
خرده‌های چوب، پوست درخت کاج، خاک برگ، و علف خشک از جمله کودهای مناسب به شمار می‌روند. کوددهی باعث ثابت ماندن دمای خاک، بهبود حفظ رطوبت خاک، و جلوگیری از رشد علف‌های هرز می‌شود. کودهای ارگانیک، هنگام تجزیه شدن، باعث افزودن مواد مغذی به خاک می‌شوند.
۱۰. دست‌کم طی دو سال نخست، درخت را آبیاری کنید؛ ولی در این کار افراط نکنید
درختی که به تازگی کاشته شده است، به ازای هر ۳ سانتی‌متر از ضخامت تنه، در هر هفته، به ۶ الی ۸ گالن آب نیاز دارد. خیس شدن کامل خاک اطراف درخت، از آبیاری سبک ولی با دفعات زیاد بهتر است. این نکته را در درختکاری فراموش نکنید.
۱۱. از درخت در برابر حیوانات و انسان‌ها محافظت کنید
دست‌کم، نیم متر اطراف درخت را با ارتفاع یک متر و بیست سانتی‌متر فنس‌کشی کنید تا از حمله‌ی حیوانات وحشی و اهلی به درخت جلوگیری کنید. هم‌چنین، این کار از برخورد تیغه‌ی دستگاه‌های چمن‌زنی به تنه‌ی درخت نیز پیشگیری می‌کند. برخورد تیغه‌ی دستگاه‌های چمن‌زنی به تنه‌ی درخت جوان به آسانی می‌تواند به آن آسیب برساند.
۱۲. در طول نخستین فصل رشد درخت، از کود شیمیایی استفاده نکنید
این یکی دیگر از اصول درختکاری است. نیتروژن بیش از اندازه می‌تواند ریشه‌های جوان درخت را بسوزاند، از رشد آن جلوگیری کند، و باعث به تاخیر انداختن بالندگی آن شود.
در روز درختکاری چه درختی بکاریم؟
خیلی‌ها نظرشان این است در روز درختکاری با یک تیر دو نشان بزنیم و درختان مثمر بکاریم. این‌طوری هم سرانه محیط‌زیست را بالا برده‌ایم و هم تولید میوه کرده‌ایم. البته که چنین ایده‌ای خوب است، ولی قبلش به دو نکته خوب توجه کنید:
درختی که می‌کارید با آب و هوای منطقه‌تان سازگار باشد و به اصطلاح بومی آنجا باشد.
بهتر است درختانی بکارید که آب کمتری مصرف کنند. مثلا انجیر جزو درختان با نیاز آبی کم است، ولی برای مناطق سردسیر توصیه نمی‌شود.
پس این نکات را با هم در انتخابتان لحاظ کنید. خوب است این را هم بدانید در حالت خیلی فنی و تخصصی، باید رقمی از هردرخت انتخاب شود که علاوه بر شرایط آب و هوایی، نوع خاک، گل‌دهی، پرمحصولی و مقاوم بودن به آفات و بیماری‌ها مورد توجه قرار گیرد. برای مثال بادام، چون خیلی زود گل است و بیشتر وقت‌ها گل‌هایش را سرمای بهار می‌برد پس باید ارقام دیرگل آن را کاشت.
در ادامه چند نوع درخت که معمولا در روز درختکاری کاشته می‌شوند آورده شده است:
۱. درخت سرو
درختان سرو با تنوع گونه‌ها و قدرت برخورد با اقلیم‌های مختلف، گزینه خوبی برای کاشت درختکاری هستند. آنها به عنوان درختان بلند، زیبا و سایه‌بان محبوبیت دارند.
۲. درخت بلوط
انواع بلوط با استحکام و طول عمر بالا، برگ‌های خرده‌ای شاخ و جلوه زیبایی مناسب برای فضاهای سبز هستند. آنها از نظر اکولوژیکی و اقتصادی اهمیت بالایی دارند.
۳. درخت نارنج
درختان نارنج با بوته‌های خوش‌بو و میوه‌های خوش‌عطر، جذابیت زیادی دارند و مناسب برای کاشت در باغ‌ها و فضاهای کوچک هستند.
۴. درخت گیلاس
درختان گیلاس با گل‌های زیبا و میوه‌های خوراکی مناسب برای کاشت در فضاهای شهری و روستایی هستند.
۵. درخت بنفشه
گونه‌های مختلف بنفشه با گل‌های زیبا و خوش‌بو، مورد استفاده در فضاهای سبز و باغ‌ها قرار می‌گیرند.
