علی‌الله سلیمی: مراسم تقدیر از سازمان‌های مردم‌نهاد و آیین رونمایی از کتاب-مجله«اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» با سخنرانی سید محمد بطحایی، معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور و سید امیر مرتضوی، قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در موسسه همشهری برگزار شد. سخنرانان این مراسم، با تشریح برخی مسایل و معضلات اجتماعی، درباره چالش‌های پیش‌رو و همچنین راهکارهای موجود صحبت کرده و نقش سمن‌ها در کاهش انواع آسیب‌های اجتماعی را یادآوری و خواستار توسعه و تقویت انواع سمن‌ها در جامعه شدند.
علت‌شناسی آسیب‌های اجتماعی
در ابتدای مراسم، قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه به تقسیم‌بندی انواع آسیب‌های اجتماعی پرداخت و گفت: «ما در حوزه آسیب‌های اجتماعی با سه مشکل مواجه هستیم. اگر این سه مشکل را مدیریت و حلش کنیم خیلی از مسائل انشالله حل خواهد شد. نکته اول این است که ما به هر آسیبی، به هر جرمی که می‌خواهیم ورود پیدا کنیم حتماً باید آن را علت‌شناسی کنیم. تا علل وقوع جرم و آسیب و دلایل زیادش را متوجه نشویم نمی‌توانیم برایش راهکار تعریف کنیم.» سید امیر مرتضوی افزود: «مراکز آموزشی ما هم بیشتر به سمت مقاله محوری پیش می‌روند بدون اینکه راهکار تعریف کنند. برای آن مسئله یا طرح اگر بخواهیم در حوزه پیشگیری از جرایم آسیب‌های اجتماعی توفیق داشته باشیم، نقطه اول این است که تمام تحقیقات و پژوهش ما باید علاوه بر اینکه علمی هست کاربردی هم باشد. این قسمت دوم، تقریبا با خلع مواجه است. یکی از ظرفیت‌های که خیلی می‌تواند به ما کمک کند در کنار مجموعه حاکمیت، تشکل‌های مردمی است. سازمان‌های مردم نهاد اگر با درک صحیح از آسیب‌های اجتماعی و جرایمی که دارد اتفاق می‌افتد، بیایند به کمک ما، شاید ما خیلی از این معضلات و مشکلاتی که داریم و با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنیم نداشته باشیم.
تقویت حوزه مشارکت
قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در ادامه گفت: «نکته دوم که باز هم جایش خیلی مغفول است، اینکه ما در حوزه مشارکت خیلی کارمان ضعیف است. یعنی اینکه کار را خیلی ها دارند انجام می‌دهند؛ در حوزه جوانان خیلی ها دارند کار می‌کنند. در حوزه سالمندان و معلولان یا در موضوعات دیگر که گروه‌های مختلف دارند کار می‌کنند. حوزه درمان و بهداشت و فرهنگی اما یک همنوایی و یک همصدایی و یک هماهنگی بین این گروه‌های مختلف وجود ندارد.» مرتضوی خاطرنشان کرد: «بیش از ۲۵۰۰ عنوان مجرمانه وجود دارد. درست است که ما به جرایم اولویت‌دار و آسیب های اجتماعی اولویت‌دار می‌پردازیم اما کارمان کار مشارکتی خیلی نیست. این را باید تقویتش کنیم.» وی گفت: «دستورالعملی داریم به نام دستورالعمل نحوه تعامل و مشارکت نهادهای مردمی با قوه قضاییه و این تعامل و مشارکت طرفینی است. نباید بگوییم سازمان‌ها باید بیایند به کمک ما، ولی ما به آن‌ها کاری نداشته باشیم. نه تنها دستگاه قضایی بلکه کل حاکمیت را دارم می‌گویم. بنابر این، اگر می‌خوایم موفق باشیم باید رویکرد مشارکتی و چند نهادی را تقویتش کنیم.»
اعتقاد و باور به کار اجتماعی
مرتضوی در بخش پایانی سخنان خود گفت: «نکته سوم، اعتقاد و باور است. اگر یک مدیر یا مسئول به کاری که در حوزه اجتماع انجام می‌دهد اعتقاد و باور نداشته باشد، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بر اساس اعتقاد و باور است که کارها پیش می‌رود. در این‌جا، درک شرایط و موقعیت خیلی مهم است. نمی شود از کنار مسایل مهم اجتماعی بی‌تفاوت گذشت. وظیفه هر شهروند، احساس تعلق و وابستگی است. اینکه در مشکلات شریک باشد. در همه چیز باید خودش را احساس کند که هست، نقش دارد. وقتی نقش داشت کار می‌کند. کما اینکه سمن‌ها بر اساس این احساس، تکلیف و مسئولیتی دارند. آمده‌اند در میدان کار می‌کنند. ما هم از این موضوع استقبال می‌کنیم.»
جزیره‌ای عمل کردن تشکل‌های مردمی
در ادامه مراسم، معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور ابتدا به تعدد و جزیره‌ای عمل کردن تشکل‌های مردمی پرداخت و گفت:«در کشور ما بخش‌های مختلفی وجود دارند که در حوزه اجتماعی کار می‌کنند و معضل اصلی و اساسی ما، عملکرد جزیره‌ای آن‌هاست. بسیاری از منابع ما به خاطر جزیره‌ای عمل کردن و جداگانه عمل کردن و یکپارچه نبودن این بخش‌ها دارد هدر می‌رود که حالا خیلی از آن‌ها هم در اختیار افرادی که در حوزه سمن‌ها و تشکل های مردم نهاد کار می‌کنند نیست. بخش‌های حاکمیتی و مدیریتی باید به دنبال این باشد که تلاش شود این مشکل کمترش شود.» سید محمد بطحایی افزود:«در این خصوص، چند نکته قابل توجه است. اولین موضوع اینکه ما در حوزه اجتماعی متاسفانه بنا به دلایلی به سمتی رفتیم که وقتی اسم پدیده‌ها و امور اجتماعی مطرح می‌شود، تنها بخش سلبی‌اش یعنی آسیب‌های اجتماعی در ذهن‌مان متبادر می‌شود و تعریف از آن داریم و ظرفیت‌های بسیار فراوان ایجابی متاسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
کاهش دو آسیب اجتماعی
معاون وزیر و رییس سازمان امور اجتماعی کشور گفت: «ما به شدت احتیاج داریم سمن هایی بیایند داخل میدان یا اگر سمن هایی در این حوزه هستند تقویت بشوند، گسترش پیدا بکنند که در حوزه های ایجابی آن چیزی که موجب افزایش ظرفیت های سلامت اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی می‌شود در جامعه رشد بکند و زمینه‌های بسیار فراوانی که ما در فرهنگ ایرانی و اسلامی داریم مورد استفاده قرار بگیرد. از این جهت ما فقط با تلخی‌های جامعه و حوزه اجتماعی سر و کار داریم.» بطحایی افزود:« در طی ۱۰ سال گذشته، دو آسیبی که خوشبختانه کاهش پیدا کرده، یکی نزاع های جمعی بوده که این موضوع نشان دهنده آن است که بالاخره فرهنگ امید دارد بالا می‌رود و البته سیاست‌های سختگیرانه در نزاع‌های جمعی هم که توسط قوه قضاییه و نیروی انتظامی اعمال شده در کاهش این موضوع بی‌تاثیر نبود. یکی هم موضوع فرار دختران و خانم‌ها از خانه است که نزولی داشته است. خوشبختانه این دو موضوع، کاهش پیدا کرده و بقیه آسیب ها یا ثابت مانده یا متاسفانه سیر صعودی داشته است.»
توجه به آثار و پیامدهای آسیب‌ها
سید محمد بطحایی در بخش پایانی سخنانش گفت: «ما وقتی صحبت از کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌کنیم، منظورمان این هست که این منحنی بیاید پایین، عدد کم بشود اما یک مولفه که باز هم ما به آن کمتر پرداخته یا توجه نکرده ایم، مقابله با آثار و پیامدهای آسیب های اجتماعی است. وقتی یک نفری درست یا غلط خودکشی می‌کند و خودکشی‌اش هم حالا ناموفق بوده و به لطف خداوند نجات پیدا کرده، این فرد، کسی است که یک مرتبه دست به خودکشی زده و تحقیقات و بررسی نشان می‌دهد احتمال اینکه مجدداً دست به این اتفاق بزند زیاد است. یعنی احتمالش بالا می‌رود. ما به عنوان کسانی که در حوزه اجتماعی آمدیم توی میدان برنامه‌های مقابله با آثار و پیامدهای این آسیب های اجتماعی را خیلی کم داریم.» وی افزود:« برای کاهش مسایل و آسیب‌های اجتماعی، ما باید زمینه را برای گسترش سمن‌ها فراهم کنیم. تعداد و سرانه سمن‌ها در کشور بسیار کم است. بر اساس آمار غیررسمی، ما بالای ۲۰۰ هزار تشکل داریم. البته منظور فقط سمن‌ها نیست و انواع و اقسام تشکل‌ها از جمله گروه های جهادی و انواع خیریه ها را شامل می شود. ولی این عدد کاغذی و ثبتی است. وقتی تو میدان می‌رویم خیلی از این سمن ها به دلیل سختی فرایند کار، فعال نیستند و آمارها کمتر از ۱۰ هزار تشکل فعال را گزارش می‌کنند.»
در بخش پایانی مراسم، از چهار مسئول تشکل‌های مردم‌نهاد تقدیر و از کتاب-مجله«اسرار شگفت‌انگیز پوآروهای ایرانی» رونمایی شد.
۵۷۵۷
